Laçiner: Solda Yeni Oluşum Tutmaz! 

Türkiye’deki sosyalist hareket siyasete yansıyamadı hiçbir zaman. Uzun yıllardır dünyadaki sol ile bağlantı halinde olan ve sosyalizmin evrimini yakından takip eden düşünürler siyasete uzak durdukları gibi siyasetçilerle fazla temas etmediler.

Bu ülkedeki sosyalist hareketin mihenk taşlarından biri Birikim Dergjsi. Biz de geçtiğimiz Cuma günü derginin Genel Yayın yönetmeni Ömer Laçiner ile Sultanahmet’teki ofislerinde bir araya geldik ve dünyadaki sosyalizm ile Türkilye’de kendini sol olarak tanımlayan siyaset arasındaki farkları konuştuk. Laçiner hiç de iç açıcı bir tablo çizmedi. Yeni oluşumlar için “bu hareketlerdeki insanlar sorunlardan bihaberler. Çapsız insanlar, beni ilgilendirmiyorlar” yorumunda bulundu. Dünyada sol tartışmaların farklı bir yere gittiğini Türkiye’deki aydınların bunları takip etmediklerini söyleyen Laçiner: “ Türkiye’ye layık gördükleri sol yamalı bohça gibi bir şey. Onlar çapsız diye ben de çapsız olmak zorunda değilim!” dedi.

Laçiner soldan bahsederken konu orduya da geldi. Birikim Dergisi Geel Yayın yöetmeni, TSK’nın devir teslim töreninde İlker Başbuğ’un söyledikleri için “gayrimeşru” sıfatını kullandı.

Türkiye’de ‘sol’ çapsız ordu da orta zekâlı

Türkiye’de solun kendi içinde kavgalı olduğu için güçlenemediği tezine itirazınız var mı?

Gayet tabii var. Soldaki kavganın bir kısmını kişisel sebeplere bağlayabilirsiniz ama bazıları ciddi sorunlarla ilgili. 60’lardan 70’lerden beri solda neler oluyor, yenilikler neler, bunlarla ilgilenilmesi lazım.

İlgilenilmiyor mu?

Hayır. Dünyada sosyalizmin salt ekonomik bir şey olmadığı tartışılıyor artık. İşçilerin toplumu gerçekten ileri götürecek sınıf olup olmadığı ele alınıyor. Sosyalizmin ekonomik olduğu kadar sosyolojik, psikolojik bir hareket olduğu söyleniyor. Oysa buraya bu tartışmalar hiç yansımıyor. Biz sosyalizm dediğimizde iyi işler yapan, zenginden fakire veren, hayırsever bir devletten bahsetmiyoruz. Bu, devlet imkanlarını dağıtma meselesi değil çünkü.

Zaten bu bahsettiğiniz AKP iktidarının yapmaya çalıştığı.

Evet, herhangi bir sosyal demokrat program olabilir bu. Ama bizim sosyalizme ikna oluşumuz Türkiye koşullarından dolayı değil. Daha evrensel bir duruşumuz var. Yoksa birilerini kurtarılacak gibi görmek baştan işe zehir atmak demek.

CHP’Yİ KİMSE ELEŞTİRMİYOR

Bahsettiğiniz sosyalist hareketin kendini sol olarak tanımlayan siyasetçilerle ilişkisi nasıl?

Türkiye kendine mahsus kavramlarla yürüyor. Mesela CHP’nin “ortanın solundayız” lafını kimse eleştirmiyor. Bazıları “emeğin yanındayız” diyor örneğin. Emeğin karşısında olan varmış gibi. Dolayısıyla bizim uğraştığımız kavramlar siyasete yansımıyor.

Son günlerde kendini ‘sol’ olarak tanımlayan yeni partilerden bahsediliyor. 10 Aralık Hareketi, içinde Akın Birdal ve Altan Öymen gibi isimlerin geçtiği Çatı Partisi gibi. Bu hareketlenmeler sizi heyecanlandırıyor mu?

Bunlar geleneksel, bizim bahsettiğimiz sorulardan bihaber insanlar. Ne yaparlarsa yapsınlar beni ilgilendirmiyor. Kızıyorum, çünkü bu ülkedeki aydınlar kendilerini üçüncü sınıf yerine koyuyorlar. Ben tüm dünyayı ilgilendiren temel soruları soruyorum ve bu insanlar “evet olabilir ama biz zavallı bir ülkeyiz. Zavallı çaplarımız var” diye düşünüyorlar.

Siyasette kendilerini sol diye tanımlayanlar aslında sol’dan bahsetmiyorlar mı?

Bahsetmiyorlar. Onlar sol’u sığlaştırıyor. Türkiye’ye layık gördükleri sosyalizm yamalı bohça gibi bir şey. Dünyadaki sosyalistlerin konuştuklarını konuşacak formasyonları yok. Kendi zihin darlıklarına göre elbise biçiyorlar. 30 yıl önce ne konuşuyorlarsa hâlâ aynı. Ama bunlar çapsız diye biz de çapsız olmak zorunda değiliz. Ben bu kadar küçük hedeflerle oyalanmıyorum. Sosyalizm büyük bir iddiadır.

Sizlere kulaklarını tıkamaları kendilerine güvensizlikten mi kaynaklanıyor?

Bir sebebi bu olabilir ama benim bildiğim kadarıyla temel sorunları bilmiyorlar. Mesela ben bilgisayardan bahsediyorum. Bilgisayarın üretim ve insan ilişkilerine etkisi diyorum. Adam bunun üzerine “bilgisayar gelince sömürü mü ortadan kalktı?” diyor.

Türkiye’nin en büyük problemi muhafazakârlık

Bu gün sağı muhafazakârlıkla suçlarken kendini sol’da tanımlayalar da büyük bir muhafazakârlık içinde değil mi?

Evet, kireçleşmiş bir formül içindeler.

O zaman ülkenin en büyük problemi muhafazakârlık diyebilir miyiz?

Evet, Türkiye çok muhafazakâr ve ciddi bir küçüklük kompleksi içinde.

Ergenekon soruşturmasında umutlu musunuz?

Ergenekon’da toplumun tamamına yayılmış bir ilişkiler ağı gördük. Ciddi bir ordu uzantısı var. Bunu bugünkü iktidara bırakırsak olmaz.

Bırakmama gibi bir olasılık var mı?

Tabii, bunu halk yapacak. İtalya’yı örnek gösteriyorlar. Orada ciddi halk komiteleri vardı. İnsanları aktive etmek için Ergenekon çok iyi bir fırsat.

Ama 70’lerin İtalya’sını 2000’lerin Türkiye’sinden bekleyebilir miyiz? İnsanlar kültür endüstrisi ile pasifleştirildi, apolitikleşti.

Beklemek zorundayız. Sosyalistler bir şey yapmak istiyorlarsa kalkıp halkı teşvik etsinler.

Bizdeki ordu neden ‘dilsiz dev’ değil

Son dönemde sancılı süreçlerden geçtiğimiz halde ordu daha az konuştu. Bu, siyasetteki rolünün azaldığının işareti olabilir mi?

Ama şimdi devir teslim törenindeki konuşmalara bir bakın: Laiklik konusunda tarafız, diyor İlker Başbuğ. Nasıl tarafsınız? Kime karşı? Modern devlet tarafsız bir devlettir. Tarafım demek gayrimeşrudur.

Ordu Batı modernliği üzerine kurulu olduğu iddiasındadır. Oysa Batı’da ordu için “dilsiz dev” denir. Her şeyi Batı’ya uyarlamaya çalışan ordu konu rolüne gelince neden kendiyle çelişir?

Bunlar bir efsanedir. Ordu cumhuriyet kurulurken elitin yerine geçti. Sadece toprakların kurumu ile ilgilendi ve bunu Batılılaşma olarak adlandırdı. Toplumu hamur gibi gördü ve şekillendirmeye kalktı. İmparatorluğun dağılmasıyla ırkçı bir milliyetçilik üzerine kurulu homojen bir toplum yaratmaya çalıştı. Böylece düşünce araçlarımız daraltıldı. Cumhuriyet bizi kısırlaştırdı.

Ordu toplumu homojenleştirdi, diyorsunuz. Orgeneral İlker Başbuğ devir teslim töreninde “Alt kimlikler üst kimlik yapılmaya çalışılıyor. Bu, TC’ye zarar verir” dedikten sonra “ TSK demokratik kurallara saygılıdır. Demokraside çoğulculuk esas olmasıdır” sözlerini sarf etti. TSK çoğulculuktan ne anlıyor sizce?

Bu insanlar kullandıkları kelimeleri bilmiyorlar. TC ordusu orta zekalı bir müessesedir.

Ama ordunun kendini en hızlı yenileyen kurum olduğu söylenir. Geçen sürede felsefesinde bir değişiklik yapmadı mı?

Kendini yenileme vs efsanedir. Ben subaylık yaptım, biliyorum. Ordu Türkiye’de ortalama tahsil yapan insanların yeridir.