CHP'DEN UMUDUNU KESENLERE ÇAĞRI 

Fadime Özkan'ın röportajı

Deniz Baykal geçen hafta son yılların en büyük sürprizini yaptı, herkesi şaşırttı. Uzun süredir K. Irak’a yönelik askeri müdahale konusunda ısrar eden Baykal, ilk kez sivil önerilerde bulundu. Gerçi paketteki önerilerin bir kısmı zaten yapılıyordu ve ana muhalefet liderinin bundan haberdar olmaması düşünülemezdi. Bu U dönüşünü anlamakta güçlük çekip kuşkuyla yaklaşanlar olsa da teklif olumlu karşılandı. MHP hariç elbette. Bahçeli, Baykal’ı Barzani’ye yatırım yapmakla suçladı. Peki, Baykal’ın ‘tarihi bir açılım’ olarak sunulan keskin dönüşünün sebebi, gereği neydi? Arkasında ne vardı ve Baykal önerisinin arkasında durabilecek miydi? Kendine sosyal demokrat diyen partilerin varlığına rağmen buna inanmayan ve gerçek sosyal demokrat, sol seçmenin temsili için parti arayışına giren aydınlar ne düşünüyordu? DSP’nin kuruluşunda İstanbul il başkanlığı yapan, yeniden açıldıktan sonra CHP’de bir dönem çalışan Bahçeşehir Üniv. öğretim üyesi Prof. Dr. Seyfettin Gürsel Baykal’ın ne yapmak istediğini anlamadığını söylüyor. Ama yeni bir sol hayali kuruyor ve CHP’den umut kesenlere önemli bir çağrıda bulunuyor.

Baykal K. Irak açılımına dek milliyetçi devletçi bir çizgideydi. Sınır ötesi operasyonu hararetle savunuyor hatta ‘Barzani’yi de vuralım’ demeye getiriyordu. Sonra birden bire öneri paketiyle çıktı kamuoyunun karşısına. Anlamı nedir bunun?

Sanırım MHP ile arasına mesafe koymaya çalışıyor. Biliyorsunuz seçim kampanyasında AKP’yi iki alanda sıkıştırmaya çalıştı Baykal. Biri AKP’nin şeriat getireceği iddiasıydı ki bu yolla laik kesimi CHP’de kenetlemek istedi. Diğeri PKK’ya karşı K. Irak’a mutlaka müdahale edilmesiydi. Şehitlerin arttığı, milliyetçi damarın kabardığı bir dönemde bundan yararlanmaya çalıştı. Fakat bu çizgide başka, hakiki bir parti vardı zaten. Bu açıdan MHP’ye çok yaklaşmıştı ve fayda etmediğini de gördü 22 Temmuzda. Ayrıca Dağlıca trajedisinden sonra gördü ki AKP artık orduyla birlikte. Hem AKP’yi buradan sıkıştırmanın siyasi rantının kalmadığını düşündü, hem de MHP’lileşmekten ürktü.

ÇİZGİ DEĞİŞİKLİĞİ DEĞİL BU

Bu çıkış dönemsel, siyasi bir atraksiyon mudur yani?

Sosyal demokrat açıdan CHP’de radikal, kalıcı, topyekûn bir çizgi değişikliği olduğunu söylemek zor.

Baykal 1989’da SHP genel sekreteriyken Kürt raporunun altına imza atmış, DGM’lik olmuştu. 1994 CHP programında da Kürt sorunu detaylı ele alınıyordu. Bu bilgiye, geçmişe sahipken süreç içinde ne oldu da milliyetçi bir çizgiye oturdu?

Baykal’ın önerilerinde K. Irak var. Yoksa Kürt sorununa ne önerdiğini söylemiyor. Artık K. Irak’ta farklı bir gerçek var ve sadece CHP değil, Türkiye de, iktidar da farklı bir paradigmanın gerektiğini anladı. ‘Otonom bölgeyi boğabilir miyiz’in yollarını denedi ve olmadığını gördü. İran bile konsolosluk açıyor. Bana göre orada önemli politika değişimi olacak, bölgeyle iyi ilişkiler kurmak gerekecek. Tek sorun Barzani ile PKK ilişkisi. ABD Barzani üzerinde baskı kurup PKK’yı tamamen gözden çıkarırsa orada politika değişecektir. Bana sorarsanız CHP de bu trene biniyor.

CHP’DEN UMUTSUZUM

Baykal’ın gelgitlerinden biri olabileceği kuşkusuna, önerilerin uygulamada olmasına rağmen K. Irak çıkışının yankısı büyük oldu. Sol adına CHP’ye ve Baykal’a umut beslendiğinin göstergesi midir bu?

Valla CHP’den umudu epeydir kesmiş vaziyetteyim ben. 1994 CHP programı sosyal demokrat sol bir programdı. Vahim olan CHP yerine yenisini koymadan inkár etti bunu. Anketler gösteriyor ki siyasi anlayışları, felsefeleri, özgürlüklere ve demokrasiye bakışlarıyla sosyal demokrasiye inanan yüzde 10-15 seçmen var Türkiye’de. Bunların bir kısmı 22 Temmuz’da CHP’ye oy verdi ama bu kitleyi temsil eden sosyal demokrat bir parti yok. Ne iç işleyişi, ne siyasetleri itibariyle sosyal demokrat parti değil CHP. Ama kabul etmek lazım ki henüz alternatifi de yok.

CHP cumhuriyetle yaşıt, DSP 22 yaşında. Kendini sosyal demokrat olarak tanıtan iki tecrübeli parti de milliyetçi devletçi bir çizgiye oturdu. Solda doldurulması gereken ciddi bir boşluk var yani. Siz de seçimlerden önce Ahmet İnsel ile birlikte sol bağımsız adayların desteklenmesini önerdiniz. Bu öneri o alanda biriken enerjiyi de görünür kıldı ama sandık bunu doğrulamadı. Sorun neydi?

Öneriyi yapmakta geç kaldık. Birçok yerde tam bağımsız sol adaylar gösterilemedi. Ayrıca seçmen, karşısında kalıcı, uzun soluklu bir oluşum yani kitle partisi görmek istiyor. Bunun hiç kolay olmadığı da görülüyor ama sosyal demokrat bir partinin olmayışı Türkiye siyasetini pek çok açıdan dengesizleştiriyor.

SOL AB DESTEKÇİSİ OLMALI

Nasıl bir sola ihtiyacımız var?

Batıdaki gibi piyasa ekonomisinde sosyal demokrat bölüşüm politikaları nasıl sürdürülebilir, küreselleşmenin olumsuz sonuçlarını nasıl telafi edilir diye tartışan, demokrasi ve özgürlüklerden yana olan bir partiye. Ayrıca AB destekçisi olmalı. Bunun eksikliği son iki yılda açıkça hissedildi. AKP AB yanlısı politikalar izliyor diye eleştirildi CHP tarafından. Birinci sınıf demokrasi için de böyle bir partiye ihtiyaç var. Çünkü AKP hem muhafazakár sağcılığıyla demokrasiyi belli bir noktadan ileriye götüremez hem de bu destekten yoksun. AKP’yi demokrasi, özgürlükler, iktisat politikaları konusunda eleştirecek, demokratik reform yaptığında ise destekleyecek sosyal demokrat bir partiye ihtiyaç var.

CHP gerçek bir sosyal demokrat parti olsaydı bu kadar savrulabilir miydi?

CHP siyaset esnafının partisi olmasaydı mümkün değildi. Tarihi mirası da bunu kolaylaştırdı. İçinde her zaman sağ ve sol çizgi oldu. Baykal solu büyük ölçüde yok etti. Orada arkadaşlarımız var, kendilerini solcu görüyorlar ama karşılaştığımda şikáyet ettiklerini de görüyorum. Bu savrulmadan seçmen ve örgüt düzeyinde rahatsız olanlar çok.

Akil adamlar partisi

‘Gerçek anlamda sosyal demokrat bir parti olmadığı için Türkiye siyasetinin dengesi bozuluyor’ diyen Gürsel’in önerisi, sol akil adamlar eliyle yeni bir partinin kurulması

Türkiye siyasetinin sola ihtiyacı ortada. Konuya kafa yoran, sorumluluk hisseden biri olarak ne yapmayı düşünüyorsunuz?

Solda emek vermiş 25, 30 insanı bir araya getirip akil adamlar heyetiyle kitle partisi hareketi başlatmayı hayal ediyorum. Bu akil adamlar, partiye omuz verecek ne kadar dernek, birey, düşünce kuruluşu, parti varsa ne yapıp edip bir araya getirerek kurucu heyet oluşturur. Sonrası da gelir. Parti marjinal değil kitle partisi oacak. Başlangıçta belki 3 buçukluk oy alır ama sabırla yüzde 10, 15’lik sosyal demokrat tabana oturur. Hakiki sosyal demokratlardan oluşacak, mecliste 60-70 vekille temsil edilecek böyle bir partiyle Türkiye hakikaten çok farklı olur.

Bu hayale doğru atılmış adım var mı?

Önerimi röportajınız sayesinde getiriyorum. Bu mevcut bir partide mesela SHP içinde de olabilir. Murat Karayalçın’a gittim, bağımsız sol adaylar politikasını destekleyin diye. Ama CHP ve DSP’yle ittifakta ilerlemiş olduklarını söylediler. ‘Bırakın onları, onlar artık sol parti değil’ dedik, dinletemedik.

Küçük olsun benim olsun mu, bu?

Tamamen milletvekilliğine odaklı reel politika izledi, hem SHP, hem 10 Aralık Hareketi. Ve yıpranarak çıktılar bu işten.

SOLDA POTANSİYEL YÜKSEK

Bir hayalden yola çıkıyor ama sonuç alamıyorsunuz. Sol hayalini mi yitirdi?

Hayır. Baskın Oran’ın da, Ufuk Uras’ın da kampanyasında görüldü ki bu işe emek vermeye hazır çok insan var. Baskın 30 bin küsur oy aldı. Müthiş bir kampanya örgütü çıktı. Bu potansiyel kesinlikle var ama bunu harekete geçirecek mekanizma, süreç yok. Türkiye solu bunu mutlaka yapmak zorunda.

İhtiyacı görüp küskün bekleyenler röportajı okuyup ‘hadi yapalım!’ diyecek mi sizce? Siz neresinde olacaksınız bu işin?

Valla ben aktif siyaseti bıraktım. Parti kuruluşunda, yönetiminde yer alamam ama elimden geldiğince desteklerim. Akil adamlar heyeti sürecinin parçası olurum. Zamanımı, emeğimi veririm. Ama akil adamlar da tarafsızlıkları ve siyasi ihtirasları olmaması koşuluyla seçilmeli.

BASKIN’IN SEÇiLMEMESi iYi OLDU

Solun sorunu ne? Ecevit sosyal demokrat halkçı lider olarak bir dönem bir rüzgar estirdi. Sonrasında sol hem o rüzgarı yakalayamadı hem giderek başka bir şey oldu.

Bence biz kendimizi aldattık biraz, 1977 seçimlerinde Türkiye’de sol yüzde 42 oy aldı diye. O 42’nin tümü evrensel anlamda sol değildi. Bence Türkiye’de yüzde 15 sol potansiyel var. Çünkü Türkiye’nin tarihsel geçmişinde Batıdaki gibi sınıflı toplum, sınıf savaşı yok. Sanayileşmeden geçmemiş. İşçi sınıfı hareketi, sendikal örgüt, parti deneyimleri yaşanmamış. Bunları Batı modernizasyonu içinde ithal etmişiz. O yüzden de bunlar hep marjinal kaldılar. Tabi zamanla Türkiye gelişti. Kentleşmeyle işçi sınıfının, beyaz yakalıların sayısı arttı. Bunlar sosyal demokrat partinin doğal tabanı ve bugün daha güçlü ama bizim de sosyalist geçmişimiz yok.

Zamanla yeni dinamikleri okuyup politika üretemediği için mi Türkiye solu silindi, CHP sağa kaydı?

Evet. Aslında SHP bunu büyük ölçüde başarmıştı. CHP’de ise Baykal rakiplerini tasfiye edip partide monolitik, tek parça, yekpare, adeta mermer bir blok oluşturarak gelişmenin önüne set çekti. Sonra da sürekli yalpalayan politikalar izledi zaten. AKP iktidar olunca barajın üstünde kalmak, ana muhalefet olmak için laiklik fobisine sığındı. 22 Temmuz da haklı olmadığını gösterdi.

Ufuk Uras DTP desteğiyle girdi meclise. Bağımsız sol adaylardan Baskın Oran DTP desteğini çektiği için seçilemedi. Baskın Oran gibi bir ismi bile seçtirmek için etnik bazlı siyaset yapan bir partinin desteğine ihtiyaç duymak Türk solu için çok acı bir tecrübe oldu herhalde?

DTP’nin Baskın Oran’ın karşısına aday çıkarması Türk solu açısından bir bakıma iyi oldu. DTP Cuma akşamı Baskın’ı da desteklediğini açıkladı ama pazartesi günü iş değişti. Çünkü hafta sonu Radikal’de PKK’yı eleştiren bir yazısı çıktı Baskın’ın. Desteğin çekilmesinde sanırım bu etkili oldu.

Ufuk Uras için ne etkili oldu?

O daha nötr, kapalı bir çizgi izledi. DTP de karşısına aday çıkarmadı, destekledi. Ufuk Uras da rahatlıkla seçilebildi.

Liderden önce parti gerekir


Akil adamlardan bir parti çıkarsa CHP ve DSP nasıl etkilenir bundan?

DSP’nin ne sosyal demokrat parti ne geleceği olduğu kanaatindeyim. Kıyamet kopuyor, meclisteki 13 milletvekilleri ne diyor? CHP’nden ise her düzeyde bu oluşuma katılmak isteyen olursa, CHP’den istifa etmek şartıyla mutlaka parti kuruluşuna katmak lazım.

Siyasette lider çok önemli. Solun Tony Blair’i olmaya yakın biri var mı?

Haklısınız ama liderler de gökten zembille inmiyor, mücadele içinde temayüz ediyor. Blair 17 yaşından beri işçi partisi üyesi. Önce lider dememek lazım. Kemal Derviş akla geliyor mesela. Müthiş bir fiyaskoydu. Partinin iktidar alternatifi olabilmesi için önce yüzde 10 barajını zorlaması lazım. Bunun için de lidere değil inançlı militanlara ihtiyaç var. Bu başarılırsa siyasi mücadele karizmatik bir lider de çıkartacaktır.

AKP işimizi biraz zorlaştırır 

AK Parti hem yüzde 47’lik oyla merkeze oturdu, hem Türkiye genelinden oy alan tek parti oldu, hem de sosyal demokratların yıllardır tekrarladığı vaatlerin çoğunu icraata dönüştürdü. Bu işinizi zorlaştırmıyor mu?

Zorlaştırıyor. Ertuğrul Günay gibi kaliteli, sosyal demokratları meclise taşıdı. Birçok alanda; AB, reformlar, demokrasi hatta tam cesaret gösterip sonuç alamasa da Kürt sorununda adım attı. Ve yüzde 10, 15’lik potansiyel sol seçmenin bir bölümünün oyunu aldı. Kendini merkezde hisseden, kentleşmiş, piyasanın içindeki orta üst düzey yöneticiler, çalışanlar ekonomiyi batırmayacak parti istiyor. Kriz lafının k’sını bile duymak istemiyor. Emperyalizm, yabancı sermaye diyen marjinal bir parti olmayacak yeni sosyal demokrat partinin programı bazı açılardan AKP’nin icraatıyla örtüşeceği için işimiz hakikaten zor. Kendini popülizm yapmadan AKP’den ayrıştırmayı da becermek zorunda. Sosyal demokrat partinin merkezden alacağı çok oy var. Merkez giderek büyüyor. CHP bu merkezi AKP’ye kaptırdı. İktidar iddiası olsaydı herhalde böyle bir çizgi izlemezdi. CHP ya merkezi okumasını ya da siyaseti bilmiyor.

(Star)