Hükümet, kurum ve örgütlerle ilgili hassas belgeleri yayımlayan uluslararası web sitesi Wikileaks, kamuoyundan saklanmış sivil katliamlar dahil ABD’nin Afganistan savaşıyla ilgili 92 bin 201 belgesini yayımladı. ‘Amerikan askeri tarihinin bu en büyük belge sızdırma eylemi’ deprem etkisi yaratırken, ABD yönetimi siteye tepki gösterdi.
Polonya usulü intikam
ABD Başkanı Barack Obama’nın yeni AfPak stratejisini devreye sokması öncesinde, 2004-2009 dönemini kapsayan belgeler sayesinde NATO birliklerinin hata veya sorumsuzluk nedeniyle daha önce açıklanmamış 144 olayda 195 sivili öldürdüğü ortaya çıktı. Belgeler Fransız birliklerinin bir okul otobüsüne ateş açarak sekiz çocuğu yaralaması, ABD birliklerin intihar eyleminden şüphelenip bir otobüsü taraması, Britanya birliklerinin Kâbil’de Afgan bir generalin oğlunu intihar bombacısı sanıp öldürmesi, ABD’li bir askerin dur ihtarına uymayan sağır bir adamı sırtından vurması gibi pek çok sivil katliamını gözler önüne seriyor. En dehşet verici saldırılardan biri de Polonya birliğinin ‘intikamı’. Afganisten’da NATO’ya bağlı Polonya askerleri, daha önce saldırıya uğradıkları bir köyü düğün sırasında bombalayıp aralarında hamile bir kadının da bulunduğu pek çok kişinin ölümüne neden olmuş.
‘Masum kurbanlar’
Site belgeleri ABD’de New York Times, Britanya’da Guardian gazeteleri ve Almanya’da Der Spiegel dergisine haftalar öncesinden servis etti. Üç yayıncının belgeleri haber olarak dün basmayı kararlaştırmasıyla, Wikileaks’in eylemi manşetlere çıktı. Guardian editörü David Leigh, “Çıkan manzara, sivillere yüzlerce saldırı... Sadece hava saldırılarının kurbanları değil, tümüyle masum sürücüler, motosikletliler, bazen kadın ve çocuklar sadece yaklaştıkları için askeri devriyeler tarafından vurulmuş” dedi.
Taliban’ın yol kenarı bombalarının neden olduğu 2 bin sivil ölümün NATO tarafından rapor edilmediğine işaret eden belgelere göre, ABD ordusu içinde emir komuta zincirinden bağımsız, doğrudan Pentagon’a bağlı özel birlik oluşturulmuş. 373. Görev Gücü Taliban liderlerini etkisiz hale getirmek amacıyla ‘ele geçir veya öldür’ operasyonları yürütüyormuş. 2007’de Kaide liderlerinden Ebu Leyd El Libi’ye operasyon düzenleyen gizli birlik, El Libi’nin bir Kuran kursunda saklandığı istihbaratı üzerine binaya beş roket atıp altı militanın yanısıra yedi öğrenciyi öldürmüş.
‘Stratejik başarısızlık’
Taliban’ın ısıyla hedef belirleyen, yerden fırlatılan havaya füzeler ele geçirdiği, ABD güçlerinin Taliban’a karşı ‘Reaper’ adıyla bilinen ve Nevada eyaletindeki hava üssünden yönetilen insansız savaş uçakları kullandığı da bugüne dek saklanmış bilgiler arasında. Pakistan istihbarat servisinin (ISI) Taliban’a, İran’ın Hizbi İslam’a yardım ettiği şüpheleri de belgelere yansımış.
Üç yayıncı, belgelerin ABD ve NATO adına büyük stratejik başarısızlığa işaret ettiğinde birleşti. NYT, dokuz yılda 300 milyar dolarlık savaşa rağmen Taliban’ın her zamankinden güçlü olduğunu yazdı. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı James Jones, belgelerin ortaya çıkmasının ABD askerleriyle müttefikleri için hayati tehlike yarattığını söyleyerek eylemi kınadı. Ama Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı John Kerry “AfPak politikalarının gerçekçiliği hakkında ciddi soru işareti” dedi. (aa)
18
10
