MERAK EDENLERE.... İşte Obama'nın Liderlik Sırrı

İletişim kurma yetisi üzerinde yükselen liderliğin günümüzdeki en etkileyici örneği belki de Barack Obama’dır. Kendisi, George W. Bush’tan üç kat fazla mülakat verdi ve göreve geldiği süre dikkate alındığında Bill Clinton’ın aynı sürede yaptığından dört kat fazla basın toplantısı düzenledi. Bazı eleştirmenler şimdilerde bu kadar sözle kantarın topunun kaçıp kaçmadığını merak ediyor.

Etkileyici liderlerin hepsi etkili biçimde iletişim kurar. Winston Churchill başarısını sıklıkla İngilizce’ye olan hâkimiyetine atfederdi. Eski Yunanlılar meclise dair yetilerini geliştirmek için hitabet okullarına sahipti. Çiçero
hitabet eğitimi aldıktan sonra Roma Senatosu’na damgasını vurdu.

Clinton kendini geliştirdi
İyi hitap yeteneği yumuşak güç edinmeye yardımcı olur. Woodrow Wilson çocukken yetenekli bir öğrenci değildi ama liderlik için zorunlu olduğunu düşündüğünden kendi kendine güzel konuşmayı öğrendi. Martin Luther King Jr. da sözcüklerin ahengi açısından zengin olan siyah Amerikalıların kilise geleneği içinde yetişmesinin faydasını gördü. Clinton’sa hikâyeleri tiyatro etme özelliğiyle savını aktarma yetisini bir arada kullanabiliyordu. Yanında çalışanlara göre kariyeri boyunca Clinton bu becerisini giderek geliştirdi.
Güzel konuşma ve hitabet, liderlerin meseleleri ele aldıkları ve takipçileri için anlamlar yarattıkları tek iletişim yöntemleri değil. ABD Merkez Bankası’nın eski başkanı Alan Greenspan pek etkileyici bir hatip değildi ama piyasalar ve siyasetçiler ağzından çıkan her sözcüğü dikkatle dinlerdi. Greenspan de dilindeki nüansları para politikalarının gitmesini istediği yönü daha da belirginleştirmek için kullanırdı.

2008 mali krizinin maalesef gösterdiği gibi, Kongre’deki komiteler zamanında ona daha açık biçimde iletişim kurma baskısı yapsa daha iyi olurmuş.
Sözlü olmayan işaretler de insan iletişiminin önemli bir parçası. Semboller ve emsaller çok etkili olabilir. Bazı etkileyici liderler büyük hatipler değildi. Mahatma Gandhi’yi bir düşünün. Ancak Gandhi’nin basit elbisesi ve
hayat tarzının sembolize ettikleri sözcüklerden çok daha etkileyiciydi.

Lawrence’ın kıyafeti de taktikti
Eğer Gandhi’nin bu şekildeki görüntüsünü, onun tam bir Britanyalı avukat gibi giyinmiş olduğu tedirgin gençlik fotoğraflarıyla karşılaştırırsanız, sembolik iletişimi ne kadar iyi anladığını fark edersiniz. Gandhi, yavaşça yapıldığından dram ve gerilimin artarak yükseldiği 1930’daki ünlü Tuz Yürüyüşü gibi eylemlere imza attı. Bu yürüyüş görünüşteki gibi sömürge yönetiminin tuz üretimini yasaklamasına direniş için değil, iletişim amacıyla gerçekleştirildi.
T.E. Lawrence (namı diğer Arabistanlı Lawrence) da sembollerle iletişim kurmayı iyi anlamıştı. 1. Dünya Savaşı’nın ardından Paris Barış Konferansı’na katıldığında Arap davasını dramatize etmek için Bedevi kıyafetleri giydi. Bir yıl sonra bölgedeki sınırların müzakere edildiği Kahire konferansınaysa Britanyalı subay üniformasıyla katılıp, zorlu pazarlıklara girişti. Daha güncel bir örnek gösterecek olursak, Britanyalı girişimci Richard Branson sahip olduğu Virgin markasını tanıtırken disleksi ve kötü akademik geçmiş sorununu çeşitli etkinlikler düzenleyerek ve hünerlerini sergileyerek aştı. Uzaktaki kişilerle iletişim kurmaya ek olarak liderlerin küçük gruplar içinde birebir iletişim yetisine de ihtiyacı var. Bazı durumlarda bu yakın iletişim biçimi halka hitap etmekten daha önemli olmakta.

Zamdan feragat edeni de oldu
Etkin takipçilerden oluşan yakın bir çevreyi kendine çekme ve etkileme becerisi gibi örgütsel yetiler hitabetteki yetersizlikleri telafi edebilir; tıpkı halka seslenirkenki etkin hitap gücünün düşük örgütsel becerileri kısmen telafi etmesi gibi. Hitler hem uzak hem yakın çevre-sindeki dinleyicilerle iletişim kurmakta hünerliydi. Stalin’se öncelikle yakın çevresindekilere dayandı. Harry Truman iddiasız bir hatipti ama iyi danışmanları kendisine çekip, onları hünerlice yöne-terek bu durumu telafi etmesini bildi.

İyi bir anlatım güçlü bir yumuşak güç kaynağıdır ve roman yazarlarının iyi anlatıma dair ilk öğrendikleri kural ‘anlatma ama göster’ şeklindedir. Franklin Roosevelt, 2. Dünya Savaşı’na girmeden önce Amerikan halkına müttefikler için hazırlanan karmaşık yardım programını açıklarken, evi yanan komşusuna bahçe hortumunu uzatmak şeklindeki kurmaca öyküyü kullandı. Ronald Reagan’sa iyi seçilmiş anekdotlar konusunda ustaydı.

İyi örnek teşkil etmek de liderler için önemli iletişim yollarından biridir. 2007’de hükümet yetkililerinin maaşlarının artırılmasının yol açacağı soğuk havayı sezen Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong kendine yapılan
zamdan feragat edeceğini açıkladı.

Güncel mali krizin ardından bazı yöneticiler de çalışanlara ve kamuoyuna yönelik iletişim endişeleri nedeniyle maaşlarını gönüllü olarak indirdiler.
2008’deki başkanlık kampanyası sürecinde Obama yetenekli bir iletişimci olduğunu kanıtladı. Sadece hitap şekli etkili değildi, aynı zamanda gittiği kilisenin rahibi kampanyasını raydan çıkaracak kışkırtıcı yorumlarda bulunduğu zaman Amerika’da Martin Luther King döneminden beri ırklar üzerine yapılmış en başarılı konuş-malardan birini gerçekleştirmeyi bildi.

Bush eline yüzüne bulaştırmıştı
Başkan olarak Obama etkili iletişim kurmayı sürdürüyor ama ABD başkanlarının çifte dinleyici sorunu vardır. Tıpkı Bush’un ikinci başkanlık dönemine başlangıç konuşmasında olduğu gibi bazen yurtiçinde gayet iyi tutan bir hitap yabancılara iki yüzlü gelir. Buna karşılık, Obama’nın başkanlık konuşmasıysa hem yurtiçinde hem yurtdışında olumlu karşılandı.

Anketler, en dikkat çekicisi Kahire’de İslam dünyasına seslendiği olmak üzere bir dizi dış politika konuşması gerçekleştiren Obama’nın Amerika’nın yumuşak gücünün bir kısmını onarmayı başardığını gösteriyor. Şu ana kadar gidişat iyi ama etkin liderlik eylem ve politikalarla da ilişkilidir. Bu aşamada Obama’nın izlediği politikaların sözlerininin etkisini güçlendireceğini ya da tırpanlayacağını söylemek için çok erken. Sonucu görmek için hâlâ beklerken, gelişmeler etkin liderlik ve iletişim yöntemleri arasındaki karmaşık ilişkiyi hatırlatmaya yarıyor. (Harvard Üniversitesi’ne bağlı Kennedy Kamu Yönetimi Fakültesi’nde profesör, fakültenin eski dekanı, neoliberal teorinin ve yumuşak güç teorisinin mimarlarından)