Kuş gribi alarmı! H5N1 pandemi riski taşıyor 

Kuş gribi virüsü H5N1, son aylarda küresel çapta hızla yayılmaya devam ediyor. Avustralasya hariç tüm kıtalarda artık eşiği geçmiş durumda olan virüs, yalnızca vahşi kuşları değil; memeliler, çiftlik hayvanları ve insanlarda da etkisini artırıyor. Uzmanlar, H5N1'in mevcut haliyle olası bir pandemiye dönüşebileceği uyarısında bulunuyor.

VİRÜS TÜM KITALARDA GÖRÜLDÜ: PENGUENLERDEN DEVELERE
Antarktika’da penguenlerde, Orta Doğu’da develerde, 50 ABD eyaletinde ise hem vahşi kuşlarda hem de memelilerde rastlanan H5N1 virüsü, artık yalnızca kanatlı hayvanların sorunu olmaktan çıktı. ABD Tarım Bakanlığı (USDA), hastalığın ülke genelinde yüzlerce kanatlı hayvan çiftliğine ve binden fazla süt sığırı sürüsüne bulaştığını doğruladı.

Kuş gribi bugüne kadar dünya genelinde 70'ten fazla insana bulaştı, bu vakalardan biri ölümle sonuçlandı. Johns Hopkins Bloomberg Kamu Sağlığı Okulu'ndan Epidemiyoloji Uzmanı Dr. Caitlin Rivers, virüsün insanlara bulaşma kapasitesinin her geçen gün arttığını ve önlenebilir fırsatların hem Trump hem de Biden yönetimi döneminde kaçırıldığını ifade etti.

DENETİMSİZLİK VE DAĞINIK ÖNLEMLER SÜRECİ ZORA SOKTU
ABD'de farklı eyaletlerin canlı hayvan taşımacılığına dair farklı uygulamalar yürütmesi, kontrol sürecinde büyük boşluklar yarattı. Dr. Rivers, “Kuş gribi geçici bir kriz değil. Kendi kendine yok olacağına dair yanlış bir beklenti vardı. Şu anda bunun yönetilmesi gereken kalıcı bir sorun olduğu kabul edilmeli” diyerek duruma dikkat çekti.

PANDEMİ TEHLİKESİ: “TARİHİ OLARAK H5N1 İNSANLAR İÇİN ÖLÜMCÜL”
BBC'nin haberine göre; Toronto Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Profesör Kamran Khan ise H5N1’in sürekli evrim geçirdiğini ve memeli hayvanlara adapte olma kapasitesi kazandığını belirterek, "ABD’de hayvanlar arasında yayılan mevcut salgın, yeni bir pandeminin tetikleyicisi olabilir" dedi. Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, 2003'ten bu yana 700’den fazla insan H5N1 ile enfekte oldu, çoğu Endonezya, Vietnam ve Mısır gibi ülkelerde görüldü.

Bilim insanları şu üç temel nedenden dolayı alarm veriyor:

ÇOK SAYIDA MEMELİ TÜRÜNDE VİRÜS TESPİT EDİLMESİ: BM verilerine göre, şu ana kadar en az 70 farklı memeli türü H5N1'e yakalandı.

VİRÜSÜN SÜT İNEKLERİNDE YAYILMA HIZI: İnsanlarla yakın temas hâlindeki hayvan türlerinde enfeksiyon oranı hızla artıyor.

ABD’DE HALK SAĞLIĞI SİSTEMİNDE ZAYIFLAMA: Yeni yönetimle birlikte enfeksiyon hastalıkları alanındaki birçok uzmanın görevine son verildi. Kuş gribi test programları askıya alındı ve göçmen işçiler arasında test yaptırma oranı düştü.

Şu an için H5N1'in insandan insana bulaştığı doğrulanmış değil. Ancak Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’ne (WOAH) göre, yalnızca Nisan ayında Asya, Avrupa ve Latin Amerika’da kanatlı hayvanlarda 44’ten fazla salgın bildirildi. H5N1’in artık türler arası bariyerleri çok daha hızlı aştığı ifade ediliyor.

Dr. Rivers bu noktaya dikkat çekerek, “Bu yalnızca ördekten güvercine geçiş değil; virüs biyolojik olarak dev sıçramalar yapıyor. Güncellenmiş bir varyantın insanlarda yayılması halinde pandemi ilanı gündeme gelebilir” uyarısında bulundu.

HAYVAN AŞILARI: ETKİLİ AMA TARTIŞMALI
Bazı ülkeler hayvanlarını aşılamaya başlarken, bu süreç küresel ölçekte hâlâ tartışmalı. İngiltere’deki Pirbright Enstitüsü’nden Dr. Munir Iqbal, “Aşıların etkisi sınırlı ve tek başına yeterli değil” diyor. Fransa’daki ördeklerin aşılanmasıyla vaka sayıları düşse de, bu sadece yerel ölçekte bir başarı oldu. Aşılı hayvanlar da virüsü taşıyabildiği için risk sıfırlanmıyor.

ABD ise aşılamaya uzun süre direnç gösterdi. İhracat kısıtlamaları ve gıda zincirine etkileri nedeniyle çekinceler bulunuyordu. Ancak yakın zamanda H5N1’e karşı geliştirilen bir aşının koşullu kullanımı onaylandı.

ABD ve bazı ülkeler, olası bir salgına karşı milyonlarca doz kuş gribi aşısı stokladı. Bu aşıların, sadece yüksek risk grubundaki kişiler için kullanılacağı ifade ediliyor. Prof. Khan, “Pandemi ilan edilirse yeni bir varyanta karşı aşı geliştirmek zaman alacak ama mevcut stoklar ilk aşamada geçici bir koruma sağlayabilir” diyor.