REKOR YİNE BİZDE! KÜÇÜLME REKORTMENİ TÜRKİYE İKİNCİ ÇEYREKTE DE REKORTMEN 

Türkiye ekonomisinde yılın ilk çeyreği için açıklanan yüzde 13,8 küçülme rakamı, yüzde 14,3 olarak revize edilirken, Nisan-Mayıs-Haziran dönemini kapsayan ikinci çeyrekte alınan tedbirlere rağmen yüzde 7 küçülme meydana geldi.

Üretim yöntemine göre yapılan hesaplamaya göre, yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla sabit fiyatlarla GSYH yüzde 7’lik azalmayla 23 milyar 513 milyon lira oldu. Cari fiyatlarla ise GSYH yüzde 4,4 azalışla 228 milyar 817 milyon lira düzeyinde gerçekleşti. Türkiye ekonomisi, ikinci üç ayda, dolar bazında da cari fiyatlarla yüzde 22,9 küçüldü ve GSYH 145 milyar 630 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Analistler ikinci çeyrekteki daralmayı yüzde 8 seviyesinde bekliyorlardı. Yüzde 7’lik rakam olumlu karşılanırken bazı analistlerin “İlk çeyrek küçülmesinin majör bir değişiklikle 0.5 puan artması rahatsız edici. İkinci çeyrek rakamı da yukarı yönlü revize edilebilir” yorumu yapması dikkat çekti.

İnşaata ağır darbe

İkinci çeyrek rakamlarına bakılınca en fazla küçülme yüzde 21 ile inşaat sektöründe görüldü. TÜİK’in 2009’un ikinci çeyreğine ilişkin açıkladığı GSYH verilerine göre, geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 5,2 küçülen inşaat sektörü, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 21 ile önemli ölçüde daralma gösterdi.

Yüksek oranda küçülme gösteren diğer sektörler arasında yer alan madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 15,3’lük daralma yaşandı. Bu sektörde geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 7,7 büyüme olmuştu.

Toptan ve parakende ticaret sektörü de geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,5 büyüme göstermişti ancak bu yılın aynı döneminde söz konusu sektörde yüzde 15 küçülme gözlendi.

İmalat sanayinde de geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,8 büyüme kaydedilmişti, yılın aynı döneminde söz konusu sektörde yüzde 8,7 daralma meydana geldi.

Geçen yılın Nisan-Haziran döneminde yüzde 4,2 büyüme gösteren ulaştırma-haberleşme sektörü de bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 11,5 daraldı.

Tarım lider

İkinci çeyrekte büyüyen sektörler arasında balıkçılık yüzde 8,4, tarım, avcılık ve ormancılık da yüzde 6,6 ile öne çıktı. Eğitimdeki büyüme sözkonusu dönemde yüzde 0,7 oldu.

Hane halklarının tüketim harcamalarına bakıldığındaysa yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının toplam yurtiçi tüketimi yüzde 77,1’den yüzde 76,9’a geriledi. Tutarda ise 16 milyar 188 milyon 782 bin liradan 18 milyar 71 milyon 149 bin liraya artış gözlendi.

Özel sektör yatırım yapmıyor

- 2009’un ilk yarısında ekonomideki daralma geçen yılın ilk yarısına göre yüzde 10.6’ya ulaştı.

- 2009’un ilk çeyreğinde yüzde 10.2’lik sert daralmadan sonra vergi indirimlerinin de etkisi ile kısmi bir toparlanma gösteren özel sektör tüketim harcamaları ekonomideki daralmanın beklentilerin altında kalmasında etkili olan faktör oldu.

- Ancak özel sektör yatırım harcamalarında ilk çeyrekte yüzde 34 olan daralmanın hız kesmeden ikinci çeyrekte de devam etmesi daralmaya katkı yapan önemli unsurlardan biri olarak tespit edildi.

- İkinci çeyrekte yıllık bazda özel sektör tüketim harcamaları yüzde 0.6 düşerken, yatırım harcamaları yüzde 30 geriledi.

- Özel sektör tüketim ve yatırım harcamalarının yüzde 7 olan küçülmeye toplam katkısı yaklaşık 6.8 puan oldu.

- Kamu harcamalarındaki artış ilk çeyrekle kıyaslandığında ikinci çeyrekte bir miktar hız kesti. Ancak kamu yatırımları yine de ekonomiye destek vermeye devam etti. Yıllık olarak kamu tüketim harcamaları yüzde 0.5, yatırım harcamaları yüzde 5.5 büyüme kaydetti. Toplam kamu harcamalarının büyüme oranına etkisi ise sadece 0.3 puan oldu.

Perakende ticaret % 15 daraldı

- Sektörel olarak bakıldığında imalat sanayiinin yıllık yüzde 8.7 daralması büyüme oranını en olumsuz etkileyen faktörlerin başında geldi.

- Zayıf talep koşulları ile birlikte toptan ve perakende ticaretin de yıllık yüzde 15 daralması büyümeyi olumsuz etkiledi.

- Uzmanların beklentisi yılın üçüncü çeyreğinde küçülmenin yüzde 2.3 seviyesinde olacağı. 2009’un tamamı için küçülme tahmini ise yüzde 5.8 seviyesinde görünüyor.

Kişi başına gelir 7.660 dolara indi

Hükümetİn 10 bin doları aşması ile övündüğü kişi başı gelir ikinci çeyrek itibariyle bu sınırın altına indi. İkinci çeyrek itibariyle cari fiyatlarla yıllık GSYH 645 milyar 468 milyon dolar olurken, kişi başı gelir de 9 bin 25 dolar oldu. Ancak 2009 yılının ilk iki çeyreğindeki performans dikkate alındığında rakam daha da aşağıda çıkıyor. Buna göre ilk 6 aylık verilere göre milli gelir 3 bin 830 dolar olarak gerçekleşti. Şayet üç ve dördüncü çeyreklerde aynı performansın gösterilmesi halinde ve dolar kurunun da 1.5 TL seviyelerinde sabit kalacağı varsayımıyla kişi başına düşen milli gelir de 7 bin 660 dolara kadar geri çekilecek. (VATAN)