Memura İkinci İş Yolu Açıldı Öğretmen de Doktor da Çalışabilir

Fikret Bila/Milliyet

Türk Tabipleri Birliği (TTB), karardan sonra dün yaptığı açıklamada, yasal dayanaklarını da göstererek devlet hastanelerinde çalışan doktorların da muayenehane açabileceklerini savundu. Savunma, esas itibarıyla 1928 tarihli ve 1219 sayılı “Tababet ve Şuabatı San’atının Tarzı İcrasına Dair Kanun”a dayanıyor. TTB, bu kanun yürürlükte olduğu için devlet hastanelerinde çalışan doktorların da muayenehane açabileceklerini savunuyor. Ayrıca 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda doktor için mesleğini serbest olarak icra edeceği ikinci iş yasağı olmadığı da bir diğer dayanak olarak öne sürülüyor.
Anayasa Mahkemesi eski Genel Sekreteri Bülent Serim de bu görüşte. Serim, dünkü görüşmemizde durumu şöyle açıkladı:
“1219 sayılı yasayı değiştiren Tam Gün Yasası’ndaki yasaklayıcı kural, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiğine ve 1219 sayılı yasa hangi hastanede çalışırsa çalışsın tüm hastanelerde çalışan doktorları kapsadığına göre, devlet hastanelerinde çalışan doktorların da muayenehane açma veya açmış olanları sürdürme hakkı vardır.”

Öğretmen de çalışabilir
Üniversitede veya devlet hastanesinde çalışan doktor dışarıda çalışabilir de, öğretmen çalışamaz mı?
Öğretmen okuldaki mesaisini bitirdikten sonra, bir dershanede veya özel bürosunda para karşılığı ders veremez mi? Bazı öğretmenlerin fiilen bu işi yaptıkları biliniyor. Ancak öğretmenler özel dersi kaçak veriyorlar veya dershanelerde kaçak çalışıyorlar. Eğer ölçülerden biri toplumda talep olması ise, doktorlar kadar öğretmenlere de talep var.
Öğretmenlerin özel ders vermeleri veya dershanede kaçak çalışmaları, Devlet Memurları Kanunu’nun memura ikinci işi yasakladığı düşüncesine dayanıyor. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28. maddesi, memurların; Türk Ticaret Kanunu’na göre (tacir) veya (esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamayacaklarını, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamayacaklarını, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlere ortak veya komandit şirketlere komandite ortak olamayacaklarını belirtiyor.
Ancak serbest meslek icrasıyla ilgili bir yasak taşımıyor. Bu durumda doktorlar gibi öğretmenler de serbest olarak mesleklerini icra edecekleri bir işte çalışabilirler, sonucu çıkıyor. Ancak uygulamada buna izin verilmiyor.

Diğer memurlar?
Öğretmenler gibi diğer devlet memurları için durum nedir? Örneğin bir vergi memuru tam gün mesaisini tamamladıktan sonra mesleğini serbest olarak icra edemez mi? Saat 5’ten sonra mali danışmanlık yapamaz mı, ücret karşılığı beyanname dolduramaz mı? Veya devlet memuru bir mühendis, tam gün çalıştıktan sonra mesleğini serbest olarak icra edemez mi? Örnekler çoğaltılabilir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28. maddesi buna engel midir?

Serim: Engel görünmüyor
Anayasa Mahkemesi eski Genel Sekreteri Bülent Serim, Sayıştay kökenlidir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, Sayıştay’da yeterlilik öncesi verilen derslerden biridir. Serim, Sayıştay’da yıllarca “Devlet Memurları Kanunu” dersi verdi.
Serim’e bu soruları yönelttim. Şu yanıtı verdi:
“28. madde sizin de söylediğiniz gibi tümüyle ticari faaliyetleri yasakladığına; Devlet Memurları Kanunu’nun 87. maddesinde, ‘ikinci görev yasağı’ olarak getirilen kural, çalışma saatleri dışında mesleği serbest olarak yapmaya engel bulunmadığına ve bu kanunda başka bir yasak olmadığına göre meslek sahibi olan memurların mesleklerini çalışma saatleri dışında yapmaları olanaklı görülmektedir.”

Eşitlik ilkesine aykırılık
Bu konuda bir diğer tez de doktorlara sağlanan serbest çalışma hakkının, uygulamada diğer memurlara sağlanmamasının Anayasa’nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırılık oluşturduğu.
Bu konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşımak, tartışmaları sonlandırmanın yollarından biri olarak görülüyor. İlk aşamada, idareyle gerekli işlemler tamamlandıktan sonra, idare mahkemesine Anayasa’ya aykırılık iddiasıyla açılacak bir dava, mahkemenin takdir etmesi halinde Anayasa Mahkemesi’nin önüne gelebilir.
Tabii, görevlerinin niteliği icabı (polis, asker, yargıç, savcı ve benzerleri gibi) özel yasalarında yasaklayıcı hüküm olan kamu görevlileri hariç, diğer memurlar için ikinci iş olarak serbest meslek icrası, yasayla detaylı bir şekilde yeniden düzenlenebilir.