Aleviler Beğendi, CHP Beğenmedi 

Aleviler, hükümetin Alevi açılımını olumlu bulurken, CHP kapsamın genişletilmesinden yana.
 
Aleviler, hükümetin cemevlerine yasal statü verilmesi, Alevi dedelerine maaş bağlanmasını da kapsayan birtakım düzenlemeleri hayata geçirme hazırlığına olumlu yaklaşıyor. CHP ise Alevi açılımının genişletilmesini istiyor.

CHP Grup Başkanvekili Hakkı Süha Okay, Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Başkanı Ali Balkız ve Cem Vakf Genel Başkanı Prof. Dr. İzzettin Doğan, hükümetin Alevi açılımını NTV"ye değerlendirdi.

Doğan: İlkbahardaki dev mitingi erteleriz

Prof. Dr. İzzettin Doğan, NTV yayınında şu açıklamayı yaptı:

“Her halükarda Hükümet"in olayı ciddiye alması ve doğrudan doğruya bir bakanını tahsis etmesi, koordinasyonunu sağlamak için Alevi kökenli bir milletvekilini görevlendirmiş olması işi ciddiye aldığını gösteren olumlu gelişmeler. Açılım yeterli mi, bunu zamanla göreceğiz. Üç alanda Hükümet"in bu müzakereleri götürmek istediği görülüyor. Alevi yurttaşların istekleri bugün ya da Ankara"daki mitingle ortaya çıkmış değil. 20 yılı aşkın bir süredir tüm hükümetlerle Alevi yurttaşların isteklerini tartışageldik. Alevi gerçeği ilk kez resmi olarak 1997 yılındaki Hacı Bektaşi Veli şenliklerinde dönemin cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve koalisyon ortaklarının podyuma çıkmasıyla kabul edildi. Bizdeki siyasi kadroların zaafiyeti sebebiyle uluslararası baskı gelmediği sürece hükümetler Alevi kesimlerden gelen talepleri gözardı ettiler. Bu hükümet yavaş yavaş görmeye başladı. 25 milyonluk bir kitle olarak Alevilerin gerek ABD"nin Ortadoğu politikası için gerek Avrupa Birliği"nin Türkiye"ye müdahale olanaklarının doğması açısından bir destalizasyon faktörü, bir kargaşa faktörü olarak kullanılabileceklerini ilk defa Ankara"daki mitingle farkına varmaya başladılar. Önümüzdeki ilkbaharda milyonlarca kişinin katılacağı bir organizasyon planlıyorduk. Eğer o tarihe kadar Alevilerin istekleri yine kaale alınmazsa, görmezden gelinmeye devam edilirse Ankara"da milyonlarca kişi yürüyecekti yine. Bunu Hükümet ciddiye almaya başladı. Hükümet, Türkiye"nin gerçekten bir kargaşa ortamına doğru sürüklenmesinin kendisini de tehdit edebileceğini gördü. Oysa Alevilerin talepleri çok masum talepler. Açılım uygulamaya geçerse ilkbahardaki mitingden vazgeçeceğiz. Amacımız bağcıyı dövmek değil, üzüm yemek. Hükümetin ortaya koyduğu açılım Alevilerin isteklerini karşılamaya yetmez ve sanıyorum yapılacak görüşmelerde bunlar tartışılacak.”

Balkız: Alevi açılımı olumlu

Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Başkanı Ali Balkız, şöyle konuştu: “Biz yıllardır mücadele ediyoruz. Milyonlarca imza taşıyan dilekçeler verdik, devlet katında çokça kapı çaldık. Sonuç itibariyle yolları aşındırmamız gerekiyormuş. Aleviler, 9 Kasım"da barışın dilini konuştular. Tek dilden taleplerini sıraladılar. Hükümetin, siyasi partilerimizin bunu anlamış olduğunu görüyoruz. Daha önce biz kendi kendimize konuşuyorduk. Bu sorunu elbette devletin de anlaması gerekiyordu. Bu miting bu anlamda yararlı olmuştur. Bunu parlamentonun tartışması hükümetin tartışması bir başlangıçtır. İlk kez devletin bu işi çözmeye çalışıyor olması önemli bir gelişmedir. Biz hep yok sayıldık, atıldık, itildik, dinlenmedik ve görmezden gelindik. Daha önceki Alevi açılımları gibi tüketilmesini, bir süre sonra unutulmasını asla istemiyoruz. Buna izin vermeyeceğiz. Şimdi hükümetin böyle bir çalışma yapmış olması elbette olumlu bir şey. Onlar projelerini üretecek, biz de üreteceğiz. Karşılıklı görüşmeye hazırız. Makulde buluşmaya bizim niyetimiz tamdır. Kimi taleplerimiz için örneğin, zorunlu din dersleri, Diyanet"in yapısıyla ilgili Anayasa değişikliği gerekiyor. Ama diğer taleplerimiz için üçlü kararnameler, Bakanlar Kurulu kararıyla ya da İmar Yasası"nda yapılacak değişikliklerle bir çoğu çözülebilir. Ben hukukçu değilim, bilemiyorum ama İmar Yasası"nda ibadethane sayıyor. "İbadethanelere imar planı yapılırken yer ayrılır" diyor yasa, cami, sinagog, havra demiş ve pantez kapatmış. Oraya beli cemevi sözcüğü eklenerek çözülebilir.”

Ali Balkız, “CHP temsilcisi, Kültür Bakanlığı içinde bir birim oluşturulmasına acaba Aleviliği bir kültür olarak mı görüyor, burada bir endişem var" dedi, katılır mısınız?” sorusuna ise şöyle yanıt verdi: “Evet, katılırız. Alevilik bir inanç, aynı zamanda bir yol, bir felsefedir. Şu anda bu konuda "doğru değil", "Doğrusu şudur" diyecek durumda değiliz. Hükümetin projesini net olarak görmemiz ve konuşmamız doğru yolda buluşmamız gerekiyor. Şu haliyle olumlu diyoruz.”
 

CHP: Alevi açılımı genişletilebilir

CHP Grup Başkanvekili Hakkı Süha Okay, NTV yayınında Hükümet"in Alevi açılımını değerlendirdi. Okay, “Öneriyi önemsiyorum. Alevi dernek ve federasyonlarının taleplerinin ardından hükümetin böyle bir adım atmış olması memnuniyet verici ancak yeterli değil” dedi.

Okay, imar kanununda yapılacak iki maddelik değişiklikle cemevlerine ibadethane statüsü verilebileceğini ve Alevilerin önemli isteklerinden birinin Madımak Oteli"nin müzeye çevrilmesi olduğunu dile getirdi.

Açılımın daha da genişletilebileceğini ifade eden Okay, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi"nin (AİHM) zorunlu din dersleriyle verdiği kararın uygulanmasının yepyeni bir adım olabileceğini söyledi.

Okay, Kültür Bakanlığı"nda kurulacak bir birimde Alevilerin temsil edilmesini ise sakıncalı bulduklarını vurguladı. Okay, “Acaba Hükümet Aleviliği bir kültür olarak mı görüyor?” diye sordu.

***

Hükümet Alevilerin taleplerini resmiyete döküyor.
 
Bakanlar Kurulu’nda kabul edilen önerilere göre Alevi dedelerine maaş bağlanacak, cemevlerinden su ve elektrik parası alınmayacak, din dersi seçmeli hale gelecek. MHP ve CHP’nin de destek vereceği Aleviler daha birçok hakka kavuşabilir

Sonunda beklenen oldu ve hükümet Alevi açılımı için resmen düğmeye bastı. Başbakan Erdoğan’ın bilgi ve onayı dahilinde, Devlet Bakanı Said Yazıcıoğlu ile Alevi kökenli AKP İstanbul Milletvekili Reha Çamuroğlu’nun koordinasyonunda yürütülecek süreçte öncelikle siyasi partiler ve Alevi kuruluşlarının tümünün dahil olacağı bir diyalog ve tartışma zemini yaratılmak isteniyor.

İktidar partisi daha önce de Alevilere yönelik açılıma kalkışmış ama kısa sürede bunlardan vazgeçmişti. Ancak bu sefer Alevilerin taleplerinin belli ölçülerde karşılanacağı anlaşılıyor çünkü iktidar partisi üç önemli eşiği aşmış durumda:

1 Alevilerin, Diyanet İşleri Başkanlığı dışında, muhtemelen Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bir birim çatısı altında temsil edilmesi

2 Cemevlerine resmi statü verilmesi, yani buraların ibadethane olarak tanınması

3 Cemevlerinde görev yapan personele maaş bağlanması.

Bu noktaya nasıl gelindi?

AKP’nin Alevilik konusunda tereddütlerinden sıyrılmasında birçok gelişme etkili oldu. Sırayla gidecek olursak:

1 Reha Çamuroğlu, partisinin Alevi açılımını gerçekleştirmemesi üzerine Başbakan danışmanlığı görevini bıraktı. Onun istifası epey yankı uyandırdı. AKP’nin “merkez parti” olma iddiasına gölge düşürdü. AKP destek veren bazı liberal ve muhafazakâr aydınlar da Çamuroğlu’ndan yana tavır alıp hükümeti eleştirdiler.

2 Aleviler taleplerini dile getirmek için ilk kez 9 Kasım günü Ankara’da bir araya geldiler. Hükümet ve ona yakın çevreler başlangıçta bu mitingi önemsemediler. Katılımın az olacağını, aşırı sol ve Kürt gruplarının hakim olacağını ve hatta olaylar çıkacağını düşündüler. Tam tersine en az 50 bin kişi, olaysız ve coşkulu bir biçimde bir araya geldi.

3 Mitingin gerçekleşmesinde ön ayak olan “sol” Alevi kuruluşlar, ABF Genel Başkanı Ali Balkız’ın deyimiyle “bağcı dövmek değil üzüm yemek” istediklerini söyleyip uzlaşmacı ve yapıcı bir dil benimsediler. Buna bağlı olarak, belki de ilk kez Alevi sorunu kavga değil de çözüm aramak için tartışılır oldu.

4 MHP Lideri Bahçeli Salı günü TBMM’de Alevi sorununun çözümü için kapsamlı ve inandırıcı bir çerçeve çizdi ve parti olarak her türlü katkıya hazır olduklarını ilan etti.

Bugün “muhafazakâr Sünni” seçmenin oyu sırasıyla AKP, MHP ve SP’ye gidiyor. Bahçeli’nin son çıkışından sonra iktidar partisi “Alevilere açılırsak tabanımızı MHP’ye kaptırırız” endişesinden büyük ölçüde sıyrılmış oldu SP’yiyse, en azından şu aşamada fazla ödert edinmediklerini söyleyebiliriz. Öte yandan CHP Lideri Baykal çarşaflı kadınları partisine üye kabul ederek, “kendisine mesafeli olduğu düşünülen kesimlere açılım” ın pekala mümkün ve şu ana kadarki tartışmalara bakacak olursak, fazlasıyla isabetli olduğunu göstermiş oldu.

Bundan sonra ne olur?

Hükümet Alevi açılımı için resmen düğmeye bastı ama kimse kolay bir süreç hayal etmesin. AKP yetkilileri üç temel sorunla uğraşacağa benziyorlar:

1 Muhafazakâr Sünni kesimlerden gelebilecek itirazlar

2 Tek bir Alevilik yorumu olmaması. Alevilerin, sorunlarını ve bunlara çözüm önerileri konusunda aralarında anlaşamamaları ve buna bağlı olarak Alevileri kimin temsil ettiği tartışmaları

3 Siyasi partilerden, özellikle CHP’den gelebilecek engellemeler.

Özellikle cemevlerinin ibadethane olarak kabulünü içlerine sindiremeyen çok muhafazakâr Sünni olacaktır. Fakat uzun zamandır süren tartışmalar nedeniyle Alevilere yönelik önyargılar büyük ölçüde azaldı. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, Alevilerin taleplerinin bambaşka bir yapı bünyesinde çözülmesini öngören bu sürece yeşil ışık yaktığını biliyoruz. MHP’nin de destek vereceğini düşünürsek bu sorunun üstesinden gelinebilir.

Aleviler içi tartışmaların bugüne kadar çok sert ve verimsiz olmasının nedeni, ufukta hiçbir şekilde “çözüm ışığı” nın gözükmemesiydi. Ama artık durum değişti. Yeni süreci bilerek yokuşa sürmek isteyecekler muhakkak olacaktır, fakat Alevi çoğunluğun bu tür kişi ve kurumları dışlayacağını öngörebiliriz.

MHP dışında DTP, BBP ve ÖDP’nin, büyük ihtimalle DSP’nin de bu sürece aktif olarak katılacağını varsayabiliriz. CHP’ye gelince tabii ki kafalar karışıyor. Alevi seçmenlerin çoğunlukla tercih ettiği parti olan CHP’nin önünde iki seçenek var:

1 Politik mülahazaları öne çıkarıp bu sürecin dışında kalmak, hatta onu engellemeye çalışmak

2 Alevilerin talep ve beklentilerini derleyip bu süreçte bunların sözcülüğünü yapmak.

Alevi sorununu çok iyi bildiğini bildiğimiz Deniz Baykal’ın ikinci şıkkı tercih edeceğini düşünüyorum. Eğer böyle olursa yerel seçimler öncesinde Alevilerin birçok hakka kavuşacağını öngörebiliriz. 

(NTV-MSNBC)