Türkiye Uranymu Yüzde 20 den Fazla Zenginleştiremeyecek 

Türkiye'nin 50 yıllık nükleer santral hayalinde sona yaklaşılırken Rusya ile yapılan anlaşmanın ayrıntıları ortaya çıktı. Buna göre, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ), Rusların Mersin-Akkuyu'da yedi yılda inşa edeceği ilk nükleer santralde üretilecek elektriğin kilowatsaatine (kWh) en fazla 15,33 cent (ABD) ödeyecek. Santralin faaliyete geçeceği ve alım garantisinin zorunlu olduğu ilk 15 yıllık dönemde ortalama birim fiyat ise 12,35 cent olacak. Bu fiyatlara ayrıca Katma Değer Vergisi (KDV) eklenecek. Anlaşmayla Rusların Türkiye'ye teknoloji transferinin önü de açıldı. Ancak teknoloji transferi taraflarca mutabakata varılacak ayrı bir anlaşma çerçevesinde yürütülecek. Türkiye, nükleer santral için gerekli araziyi Ruslara ücretsiz tahsis edecek. İlave arazi ihtiyacı da aynı şekilde ücretsiz olacak. Buna karşın Ruslar, orman arazilerine denk gelen sahaların ise parasını ödeyecek. Anlaşmada, nükleer atıkları Rusların taşıyacağı cümlesine yer veriliyor.

Zaman, kamuoyunun merak ettiği 'Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Türkiye'de Akkuyu Sahası'nda Bir Nükleer Güç Santralinin Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliği Anlaşması'nın ayrıntılarına ulaştı. Kısa sürede TBMM'nin onayına sunulacak tarihî anlaşmada Türkiye adına otorite Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Rusya adına ise devlet şirketi Rosatom olarak belirlendi. Ruslar, kesin onaydan sonra 3 ay içinde nükleer şirketi kuracak. Türkiye'de kurulacak şirket yüzde 100 Rus sermayeli olacak, ancak yüzde 51'i Ruslarda kalmak şartıyla şirket hisseleri satılabilecek. Ruslar, satış için Türk tarafının rızasını alacak. Santral için gerekli izin başvuruları bir yıl içinde yapılacak. Aksi halde Türkiye, santral arazisini geri alabilecek. Tüm izinlerin alınması durumunda Rusların, en geç 7 yılda ilk üniteyi işletmeye alması gerekiyor. Diğer 2, 3 ve 4'üncü üniteler de peş peşe en geç bir yıl içinde devreye alınmış olacak.

ÇALIŞANLAR TÜRKİYE'DEN SAĞLANACAK

Anlaşmaya göre, çalışanların büyük bir bölümü Türkiye'den temin edilecek. İşçilerin eğitimi ücretsiz olacak ve Türk tarafına mali yük getirmeden sahada bir de simülatör kurulacak. Santral arazisi, ücretsiz olarak santral sökümüne kadar Ruslara verilecek. Gerekli halde ilave araziler de ücretsiz olacak. Ruslar gerektiğinde Orman Fonu'na ödeme yapacak. Taraflar uyuşmazlıkları öncelikle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Rosatom'un karşılıklı istişare ve müzakereleriyle çözecek. Bu şekilde en geç 6 ayda çözüme kavuşturulamazsa Tahkim Heyeti'ne başvurulacak. Aksi mutabakat olmadıkça Tahkim Heyeti Lahey'de toplanacak. Anlaşmada ilginç bir maddeye de yer veriliyor: "Taraflar, 1 yıl önce de karşılıklı bildirim yoluyla iş bu anlaşmayı her an fesih edebilir."

Mersin-Akkuyu'daki nükleer santralin faaliyete geçmesiyle birlikte, santral sadece elektrik üretimi amaçlı kullanılacak. Başta nükleer silahlar ve başka nükleer patlayıcılar olmak üzere askerî amaçlar için kullanılamayacak. Santralin yakıtı proje şirketi ve tedarikçiler arasında yapılan uzun süreli anlaşmayla sağlanacak. Ancak yapılacak ayrı bir anlaşmayla Rus kaynaklı yakıt atıkları, Rusya Federasyonu'nda yeniden işlenebilecek. Bunun yanında santralin sökümü ve atık yönetiminden Ruslar sorumlu tutuluyor.

Uranyum, yüzde 20'den fazla zenginleştirilemeyecek

Nükleer santralle birlikte merak edilen konuların başında santral yakıtı uranyumun zenginleştirilmesi geliyor. Anlaşmaya göre, santral için aktarılan nükleer madde, ekipman, özel nükleer dışı maddenin kullanımından elde edilen madde, uranyum 235 olarak yüzde 20'den fazla zenginleştirilemeyecek. Yüzde 20 zenginleştirme oranı nükleer silah için yeterli değil. En az yüzde 80 zenginleştirilmiş uranyum gerekiyor. Yüzde 20'leri görmek, 80'lere çıkılabileceği anlamı da taşıyor.

Zaman