Petrol ve para birimi! İskoçya'nın Birleşik Krallık'tan ayrılmak istemesinin temel iki nedeni!

İskoçya'nın bağımsızlığı için kampanya yürüten İskoç Ulusal Partisi (SNP) sınırlı özerklik sahibi İskoç Parlamentosu'nun 2011 seçimlerinde büyük farkla çoğunluğu almıştı.

Referandum günü seçmenler "İskoçya bağımsız bir ülke olsun mu?" sorusuna 'evet/hayır' şeklinde cevap verecek.

İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallık'ı oluşturuyor. Londra'daki merkezi hükümet dışişleri, savunma, uluslararası ilişkiler ve ekonomi politikası gibi alanlarda yetkileri elinde tutarken eğitim, sağlık, belediye hizmetleri, ulaşım gibi bazı yetkileri bölge meclislerine devrederek kısmi özerklik tanıdı. 1997'de İskoçya ve Galler'de bir yıl sonra ise Kuzey İrlanda'da bölge meclislerine seçimler yapıldı.

İşte SNP hükümeti bu sınırlı yetkileri yeterli bulmadığından bağımsızlık talep ediyor.

Lehte ve aleyhte tartışmalar

SNP'nin oluşturduğu İskoç hükümetinin Başbakanı Alex Salmond 300 yıllık birliğin artık ihtiyaçları karşılamadığını ve mevcut petrol kaynaklarıyla bağımsız İskoçya'nın dünyanın en zengin ülkelerinden biri haline geleceğini söylüyor.

Salmond, İskoçya'nın artık kendi kanderini kendisinin belirlemesi, Londra merkezli Birleşik Krallık parlamentosunun "zincirlerinden" kurtulması gerektiğini ifade ediyor.
Tartışmanın diğer tarafında bulunan Birleşik Krallık hükümeti Başbakanı David Cameron ise Britanya'nın dünyanın en başarılı sosyal ve siyasal birliklerinden biri olduğunu belirtiyor.

Temel sorunlar: Petrol ve para birimi

Son aylarda tartışmalar iki sorun üzerinde yoğunlaştı: Petrol ve para birimi.

Kuzey Denizi petrol ve doğal gaz rezervleri, daha doğrusu İskoçya'nın petrol vergilerinden aldığı payı (şu anda yüzde 10-15 civarında) arttırma isteği, İskoç hükümetinin bağımsızlık talebinin temel nedenlerinden biri.
Alex Salmond ayrıca petrol gelirlerinin bir kısmını Norveç'te olduğu gibi gelecek kuşakların kullanması için bir fonda toplamak istiyor.

Bu bölgedeki petrol rezervlerinden 40 bin varil çıkarılmış bulunuyor, geride hala 24 milyar varil petrol olduğu ve bunun 30-40 yıl daha dayanacağı tahmin ediliyor.

Cameron ise Kuzey Denizi petrollerinin Britanya'nın başarısı olduğunu ve bu sektörün Birleşik Krallık'ın güçlü omuzlarına bugün daha fazla ihtiyacı olduğunu ifade ediyor.

İskoçya hükümeti 2018'de petrolden 57 milyar sterlin vergi geliri öngörüyor.

Diğer önemli anlaşmazlık konusu ise para birimi.

Bağımsızlık halinde İskoç hükümeti Birleşik Krallık içindeki diğer ülkelerle para birliğini sağlamak için sterlini muhafaza etmek istiyor.

SNP bunun herkesin çıkarına olduğunu söylüyor, fakat Birleşik Krallık içindeki üç ana parti olan Muhafazakarlar, İşçi Partisi ve Liberal Demokratlar buna katılmıyor ve gelecek seçimlerde hangi parti iktidara gelirse buna izin vermeyeceklerini ifade ediyor.

Halk bağımsızlık istiyor mu?

Şu an için bu konuda kesin bir şey söylemek zor.

Anketler genel olarak halkın bağımsızlıktan yana olmadığını gösteriyor, fakat "Evet" kampanyası yürütenler ibrenin kendi yönlerinde doğru çevrildiğini söylüyor.

Anket uzmanları, bağımsızlık yönündeki desteğin uzun süre yüzde 25-30 civarında seyrettiğini, ancak şimdilerde yüzde 40'ın üzerine tırmandığını, fakat hala önemli oranda belirsizlik olduğunu belirtiyor.

Kimler oy kullanabilecek?

İskoçya'da yaşayan 16 yaş üstü ve seçmen olarak kayıtlı yetişkinler ülkenin kaderini belirlemede söz sahibi olacak.

Seçmenlerin Britanya, Avrupa Birliği veya İngiliz Milletler Topluluğu vatandaşı olması ve Birleşik Krallık için giriş veya oturma iznine sahip olması gerekiyor.

Yani Birleşik Krallık'ın İskoçya dışındaki bölgelerinde yaşayan 800 bin İskoç oy kullanamazken, Britanya'nın diğer bölgelerinden olup da İskoçya'da yaşayan 400 bin kişinin de söz hakkı olacak.

Referandum sonrası

Çoğunluk bağımsızlık yönünde oy kullanırsa İskoç hükümeti önce muhtemelen büyük bir eğlence düzenleyecek daha sonra da Birleşik Krallık ile ilişkileri düzenleme müzakeleri başlayacak.

Salmond Mart 2016'da "Bağımsızlık Günü"nü ilan etmek ve Mayıs ayında bağımsız İskoç parlamentosu için seçimlere gitmeyi planlıyor. Fakat bundan önce İskoçya'nın ulusal borçtan devralacağı pay gibi bazı sorunların çözülmesi gerekecek.

"Hayır" oyu çıkması halinde ise Birleşik Krallık hükümetinin parti düzenlemesi ve İskoç Parlamentosu'na maliye ve vergi gibi alanlarda daha fazla yetki verme sorununu ele alması gerekecek. Birlikten yana olan partiler bir süredir bu konuda hemfikir.

bbctürkçe