İSTANBUL Sanayi Odası’nın (İSO) 42 yıldır gerçekleştirdiği Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nda 2009 sonuçlarına göre, Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ), 15 milyar 495 milyon TL ile üretimden satışlarda yine birinci oldu. Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) 6 milyar 527 milyon TL ile 2’nci, OYAK Renault 5 milyar 473 milyon TL ile 3’ncü sırada yer alırken, ilk 500’deki şirketlerin ekonomideki küçülmeye paralel olarak satışlarında azalma olduğu, ancak karlarını yüzde 10.8, brüt katma değeri de yüzde 6.4 oranında artırdıkları dikkati çekti. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da 2’nciliğe oturan EÜAŞ aynı zamanda en büyük kamu kuruluşu olurken, 2005 yılından bu yana aralıksız birinci olan TÜPRAŞ ile EÜAŞ arasında üretimden satışlarda 2 iki kattan fazla fark bulunması dikkat çeken bulgulardan biri oldu. 3’ncü sıradaki Oyak Renault ise geçen yıl 5’inci sırada yer almıştı.
Satış azaldı, kar arttı
Araştırma sonuçlarına göre, İSO 500 genelinde 2009 yılında üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 13.1, toplam satış hasılatı yüzde 12.3 ve dönem zararı ise yüzde 37.1 azalırken, dönem karı yüzde 10.8, dönem kar ve zarar toplamı yüzde 31.4, net katma değer yüzde 6.8 ve temel fiyatlarla brüt katma değer de yüzde 6.4 oranında arttı. ISO 500’de önceki yıllarda daha çok faaliyet dışı gelirleri ile kârlarını artıran şirketlerin, faizlerdeki düşüşün etkisiyle ana faliyetlerinden kâra geçmeleri dikkat çekti.
Araştırma sonuçlarını açıklayan İSO Başkanı Tanıl Küçük, bundan bir yıl önce durumun tam tersi olduğunu hatırlatarak yaptığı genel değerlendirmede şunları söyledi: “Ekonominin önemli ölçüde küçüldüğü 2009 yılında İSO 500’de satışlar önemli ölçüde düştü, ancak daha önceki kriz yıllarından farklı olarak satışlardaki düşüşe rağmen karlılık ve katma değer artmış. 2008’de üretimden satışlar bir önceki yıla göre yüzde 19 oranında artarken, dönem karı yüzde 13.3, net katma değer de yüzde 3.7 oranında azalmıştı. Dönem zararı ise yüzde 450 gibi rekor bir oranda artmıştı.”
Satış karlılığında İSO 500 genelinde 2008 yılında yüzde 3.9 olan satış karlılık oranı 2009’da yüzde 5.8’e, özel kuruluşlarda ise yüzde 3.6’dan yüzde 5.2’ye çıktı.
Büyükler daha hızlı toparlandı
KRİZ süreçlerinde büyük şirketlerin küçük şirketlere göre daha çok ve çabuk etkilendiğini kaydeden Tanıl Küçük şu değerlendirmeyi yaptı: “Ancak aynı şekilde toparlanmada yine daha hızlı ve daha iyi oluyor. 2009 sonuçları, 2008’e kıyasla olumlu olmakla birlikte, 2001 sonrası dönemin en olumlu yılı olan 2007 sonuçlarının epeyce gerisindedir. Büyük kuruluşların krizden daha çabuk ve çok etkilendiklerini, buna karşın krizden çıkışlarının ve yaralarını sarmalarının da küçük ve orta ölçeklilere göre daha çabuk olduğu gözlendi.”
Finansman gideri düştü ödenen faiz azaldı
2009 şirketler açısından finansman giderleri bir önceki yıla göre yüzde 50’ler civarında düştüğünü vurgulayan İSO Başkanı Tanıl Küçük şöyle konuştu: “İS0 500 genelinde üretimden satışlar, satış hasılatı, istihdam ve ihracat azalırken, dönem karı, toplam kar ve katma değerin arttığı, dönem zararının azaldığı, mali yapının bir önceki yıla göre iyileştiğini görüyoruz. Kriz nedeni ile görülen emtia fiyatlarındaki düşüşün yanı sıra bundaki en büyük etken 2009’da finansal giderlerin bir önceki yıla göre önemli ölçüde azalması. 2008 yılında yüzde 57 olan ödenen maaş ve ücretlerin net katma değer içindeki payı 2009’da yüzde 55.6’ya, yüzde 16 olan ödenen faizlerin payı yüzde 12’ye düşerken, ana üretim faaliyetinden elde edilen karın payı ise yüzde 27.1’den 32.4’e yükseldi. Üretim faaliyeti dışı gelirlerdeki artışta 2009’da net kambiyo karlarının 2008’e göre yüzde 65 oranında artması etkili oldu.”
EÜAŞ kârda 500 sıra zıpladı
2009 yılında en fazla kar eden sanayi kuruluşu 1 milyar 423 milyon 726 bin 131 lira ile Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) oldu. Tanıl Küçük EÜAŞ’ın geçen yıl karlılıkta 500’üncü sırada yer aldığını hatırlatarak şunları söyledi: “Sonuçlar geldiğinde EÜAŞ’ın üzerinde durduk. Karındaki bu büyük artışın neden kaynaklandığına baktık. Öncelikle 2009’da elektrik fiyatlarında yüzde 20 artış oldu. Ayrıca EÜAŞ’ın 2008 yılında 1.5 milyar TL olan borçlanma maliyetlerinin 2009’da yüzde 777.6 oranında azalarak 637 milyon TL’ye gerilediğini gördük. Geçen yıl karlılıkta dikkat çeken sıçramalara bakıldığında, özel kuruluşlar karlılık sıralamasında 2008’de 25’inci sırada yer alan Arçelik, 2009’da dördüncü, Petrol Ofisi 34’üncü sıradan altıncı, sıraya yükseldi.
210 milyar lira satış 15.5 milyar liralık kar gerçekleşti
İlk 500’ün üretimden satışları toplamda 210 milyar 568 milyon TL olarak gerçekleşti.
500 büyüğün satış hasılatı ise 271 milyar TL’den fazla oldu.
516 binden fazla kişinin çalıştığı ilk 500 şirket toplamda 15 milyar 555 milyon TL kar elde etti.
2009’da ilk 500’ün gerçekleştirdiği toplam ihracat 46 milyar TL’yi aşarken, toplam varlıklarının büyüklüğü de 256 milyar TL’den fazla hesaplandı.
Araştırmada 485 özel, 15 kamu şirketi ilk 500’de yer aldı.
Çalışan sayısı İSO 500’de yüzde 5.1 azalırken, özel sektör kuruluşlarında yüzde 6.7 azaldı.
Kamu kuruluşlarında istihdam yüzde 5.4 oranında arttı.
Yorumcuların dikkatine… • İmlası çok bozuk, • Büyük harfle yazılan, • Habere değil yorumculara yönelik, • Diğer kişilere hakaret niteliği taşıyan, • Argo, küfür ve ırkçı ifadeler içeren, • Bir iki kelimelik, konuyu zenginleştirmeyen, yorumlar KESİNLİKLE YAYIMLANMAYACAKTIR. |
Bunlar da ilginizi çekebilir...