BİR yere ilk defa girdiğinizde, eskiyse anlarsınız. Güvenlik görevlisinin oturduğu yırtık sandalyeden... Basın bürosundaki müdürün kullandığı eski model bilgisayardan... Boyasız kafetaryasından... Ya da etrafınızdaki dezorganize durumdan... Varsa, eskiliği fark edersiniz mutlaka... İşte bir zamanlar teknoloji dendiğinde herkesin ilk aklına gelen, birkaç kuşağın birden çocukluk dönemini astronot olma hayaliyle dolduran NASA da şimdi o durumda. Masasını terk etmek için gün sayan, son günlerini de kazasız atlatmak isteyen, emeklilik arefesindeki bir memura dönmüş...
Koca uzay mekiği kargo uçağına dönmüş
NASA’dan Florida’daki Kennedy Uzay Üssü’nde (KSC-Kennedy Space Center) dün akşam için planlalan mekik fırlatılışı için davet almıştık. Hürriyet, Atlantis’in fırlatılış hazırlıklarını yerinde izledi.
Fırlatılıştan bir gün önce NASA yetkilileri, bir basın toplantısı yaptı. Anlatılanlardan, Atlantis, Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) yapacağı yolculukta daha çok bir kargo aracına dönüştürülmüş.
ISS’nin yedek parça ihtiyacı gidecek
NASA, mekik programlarını 2010’dan itibaren kaldıracağı ve ISS’in uzun süre Dünya ile ilişkisi kesileceği için, üsse malzeme, deney cihazı ve yedek parça yığılması amaçlanmış.
Mekikte 6 mürettebat var. Ancak işleri sadece yük taşımak değil. Başka bir görevleri de görütürülecek deney cihazlarını doğru yerleştirmek.
Basın toplantısına, konuyla ilgili dört NASA yetkilisi gelmişti. Ve her biri, ayrı ayrı mekikte yer alan deney cihazlarını açıkladı. Ozon deliğini gözetleyen tarayıcılar, deniz dibini ölçen algoritmalar...
Her ülke kendi ihtiyacını yolluyor
Toplantıdan sonra ISS Müdür Yardımcısı John Uri’ye bu deneylere kim karar veriyor diye sordum. “Beraber çalıştığımız ülkelerin bir kotası var. Hepsine mekikte bir yer ayrılıyor, ne tür bir cihaz yollamak istediklerine kendileri karar veriyorlar” dedi. Örneğin Japonlar ozon tarayıcısı yollamak istemişti. Japonya Uzay Programı sorumlusu Naoki Nagai’ye niye böyle bir proje seçtiniz diye sordum. “Biz insanlık için yararlı olan projeler yapmak istiyoruz” dedi.
Bu uçuşun maliyeti tam 400 milyon dolar
Atlantis’in STS-129 adı verilen görev uçuşunda bir ortopedi cerrahı da var. Ekip, ISS’e kargoyu bıraktıktan ve planlanan uzay yürüyüşlerini gerçekleştirdikten sonra 11. gün geri dönecek. Dönerken de, bir önceki uçuşla ISS’e giden ve 2 aydır istasyonda çalışan başka bir astronutu daha Dünya’ya getirecek.
John Uri, uçuşun yaklaşık 400 milyon dolarlık bir maliyeti olduğunu söyledi.
Amerikalılara göre para çöpe gidiyor
BUNDAN 40 yıl önce, Apollo 11 Ay’a indiğinde bütün dünya aylarca bu olayı konuştu. NASA’nın zirve yaptığı olaydı Ay Yürüyüşü. Ancak araştırmalara göre 1969’dan beri her açıdan geriliyorlar. Hem Amerikan halkı arasındaki popülariteleri düşüyor. Hem de bütçeden aldıkları pay. O yıl federal bütçenin yüzde 3’ünü alan NASA’nın payı, bugün 0.5’e kadar düşmüş durumda.
En kötüsü, seçim kampanyasında NASA’ya bütçe sözü veren Başkan Barack Obama’dan şimdi çıt çıkmıyor. Amerikan halkının kafasına yer etmiş, NASA’nın paraları sokağa attığı algısı çok kuvvetli. Hiçbir politikacı bu yüzden NASA’ya açıkça destek olamıyor. Obama bile...
Uzaya son 5 sefer
4 Şubat 2010 Endeavour
18 Mart 2010 Discovery
14 Mayıs 2010 Atlantis
29 Temmuz 2010 Endeavour
16 Eylül 2010 Discovery
Eski ilgi kalmadı
ATLANTİS’i izlemek için KSC’nin bulunduğu Merrit Adası’na 15 bin kişi geldi. Özel olarak mekiği mi izlemeye geldiler, yoksa hazır bir saat uzaklıktaki Disney World’e gelmişken buraya da mı uğradılar, belli değil. Ancak kesin olan, medyanın bu fırlatışlara artık ilgisinin kalmadığı.
Örneğin önceki gün, bir uzay enstitüsü yöneten Matthew Travis adlı gazeteci, NASA’nın basın merkezinde bütün gün CNN’in internet hattını kullandı. İzin veriyorlar mı, dedim. “Gelmiyorlar ki” dedi, “Umarım fırlatılış günü de gelmezler ve o gün de kullanırım.”
NASA neden demode oldu
İNSANLAR gibi kurumların da hayatta bir dönemi oluyor. Apollo Günleri, yani 60’lar ve 70’ler de bu açıdan NASA’nın dönemiydi.
Ay yürüyüşünden sonra, uzayda yapılan diğer hiçbir işin cazibesi kalmadığı için mi... 1986’daki Challenger, 2003’teki Columbia kazaları yüzünden mi... Yoksa, yılda 20 milyar dolar para harcayıp ortaya somut bir başarı koyamadıkları için mi, tartışılır. Ancak 2000’lerin NASA’nın dönemi olmadığı muhakkak. KSC’ye girmeden önce bana da eğer biri sorsaydı, Apple’ın araştırma bölümünü mü yoksa burayı mı görmek istersin diye... Muhtemelen ben de Apple derdim. 2000’ler onun çünkü.
NASA çağa uyamadı
Peki niye NASA demode bir kurum olarak kaldı?.. Niye Amerikan halkını faydalı bir kuruluş olduğuna ikna edemedi?..
Uzay araştırmacısı Dr. Ken Kremer’ın bu soruya şöyle bir yanıtı var: “Birincisi, NASA kendini iyi anlatabilen bir kurum değil. Halkla ilişkiler yapamıyorlar. Aslında insanlık için çok yararlı deneyler yapılıyor burada ama bunu bir türlü gösteremiyorlar. İkincisi ve daha önemlisi, NASA çağa uygun bir iş modeli kuramadı. Belki yaptığı buluşlardan para kazansaydı, örneğin mekiklere, üslere reklam alsaydı belki bugünkü gibi bir mali krize girmezdi.”(hürriyet)
18
10
