Yukarıda Kavga... Aşağıda Kabus !

VARİLİ 132 doların üzerine çıkan petrol fiyatları, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ithalatçı ülkelerin ekonomilerini kâbusa soktu. Petrol fiyatlarındaki hızlı yükseliş, enflasyon, büyüme ve cari açık gibi temel parametreleri olumsuz yönde etkiledi. Türkiye, 132 doların üzerine çıkarak tüm zamanların rekorunu kıran petrole 2008 yılında bir önceki yıla göre 6 milyar doların üzerinde daha fazla para ödeyecek. Petrol fiyatlarındaki artışın etkisiyle cari açığın da 50 milyar doların üzerine çıkacağı öngörülüyor.

Öngörüler şaştı

Petrole olan talep patlaması ve dolardaki düşüş, 2007 yılının başında 50 dolar civarında bulunan ham petrol fiyatının, 132 dolara yükselmesinde önemli rol oynadı. Uluslararası kuruluşların petrol fiyatlarına yönelik yaptığı kestirmeler de başarılı olmadı. 2030 yılı için ham petrolün fiyatı 60 dolar olarak öngörülürken, bugün 200 dolar gibi rakamlar konuşulmaya başlandı. Çin’deki deprem, Irak ve İran’daki belirsizlikler, Nijerya ve Venezüella’daki karmaşa, Çin ve Hindistan’daki ekonomik gelişmeler, petrol fiyatları üzerinde etkili oldu. Petrol fiyatları üzerinde belirleyici olacak olaylar arasında, ABD’de Kasım ayında gerçekleştirilecek olan Başkanlık seçimi de yer alıyor. ABD’de ılımlı bir başkanın seçmesi durumunda petrol fiyatlarındaki yüksek seyrin duracağı tahmin ediliyor.

Fatura 6 milyar dolar artacak

Türkiye, 2007 yılında 172 milyon varil ham petrol ithal ederek, yaklaşık 12 milyar dolarlık ödeme yaptı. 2007 Ocak ayında ham petrole, varil başına 50 dolar ödeyen Türkiye, yılın sonuna doğru varil başına 90 dolar ödemeye başladı. 2008 yılının ilk beş ayında da petrol fiyatları sürekli artış gösterdi. Son olarak ham petrolün varil fiyatı 132 doları gördü. Türkiye’nin ham petrol ihtiyacı düşünüldüğünde, 2008 yılında geçen yılla aynı miktarda petrol ithal edilmesi durumunda, petrole ödeyeceğimiz bedel 18 milyar doları geçecek. Bu durum, 2007 yılına göre faturanın 6 milyar dolar daha artması anlamına geliyor.

Petrol şirketlerinin kârı artıyor

Ham petrol fiyatlarının artması, en çok petrol şirketlerinin yüzünü güldürüyor. Petrol şirketleri kârlarını her geçen gün artırıyor. Önemli petrol şirketlerinden Shell’in kârı, geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 25 artarak 9 milyar dolara ulaştı. Bir başka petrol şirketi BP’nin kârı da geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 63 artarak, 7.6 milyar dolara çıktı.

Enerji Uzmanı Necdet Pamir: Maliyet ve rezerv sıkıntısı yok: Yüksek petrol fiyatlarına rağmen talepte daralma olmadığını görüyoruz. Bir varil petrolü yer yüzüne çıkarmanın maliyeti Suudi Arabistan’da 2.5, Irak’ta 4 dolar. Maliyeti 3-4 doları geçmeyen petrolün, 132 dolara yükselmesini haklı kılacak ne maliyet, ne de rezerv sıkıntısı var.

Doların etkisi: Doların düşük seyri önemli bir faktör. Petrol üreten ülkeler, ‘doların düşüşü nedeniyle kayıptayım’ deyip fiyatları yukarı çektiler. Piyasalar daralınca bu sefer de spekülatörler ortaya çıktı.

Yeni sahalar devreye giriyor: Petrol üreten ülkelerin yatırımları birkaç yıl içinde devreye girecek. Yeni sahaların devreye girmesiyle piyasalarda belli bir rahatlamanın olabileceğini düşünüyorum.

Ekonomiye darbe: Ham petrolün fiyatındaki artış, enflasyonu tetikleyecektir. Bütçe dengesini olumsuz yönde etkileyecektir. Girdi maliyetlerimiz yükselecektir. Ciddi oranda olan akaryakıt kaçakçılığının boyutları da artacaktır.

Türkiye’nin petrol aramaları: Çabalar olumludur. Batı Karadeniz’deki aramalar bir takım yanlışlıklar yapıldı. Mesela erken rezerv açıklandı. Bu durum, TPAO ile iş yapan şirketlerin yurt dışındaki hisselerini yükseltmekten başka işe yaramadı. Karadeniz’de önemli oranda üretim sağlanacaktır. Bu, gelecekteki aramalar için umut veriyor. Denizlerimiz çok önemli.

Benzin zammı bahane: Üretmeyen ekonomiler vergi ile ayakta durur. Türkiye benzine yüksek vergi koyuyor. En ucuz elektriği kullanan ülke olduğumuz doğru değil. Sanayici enerjiyi çok pahalı kullanıyor. Petrol fiyatları 50 dolarken de dünyanın en pahalı benzinini kullanıyorduk, şimdi de...