Türkiye hava savunmada ne durumda? 

Ortadoğu bir kez daha füze ve roket sesleriyle yankılanıyor.

Balistik füzelerin, insansız hava araçlarının kullanıldığı saldırılar İran ve İsrail'de milyonlarca kişinin yaşadığı şehirlerin semalarında devam ederken ülkelerin savunma hattının gökyüzünden başladığı gerçeği bir kez daha gözler önünde.

Peki, Türkiye, hava savunması ne kadar etkili?

Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Aslan, "Öyle bir coğrafyada yaşıyoruz ki iki ayrı ülke birirleriyle bir anlaşmazlığa düştüklerinde birbirlerine fırlattıkları roketler uçaklar ya Türk hava sahasının içinden ya da yanından geçmek zorunda." dedi.

"Siz oturup bunları seyretme lüksüne sahip değilsiniz." diye konuşan Aslan, "Eğer seyrederseniz evininiz içinde sürekli dolaşan yabancılar olur." açıklamasında bulundu.

SOĞUK SAVAŞ YILLARI

Doğuda İran,  Güneyde Suriye, Irak ve İsrail, kuzeyde ise Ukrayna–Rusya hattı.

Üç tarafı krizlerle çevrili bir coğrafyada yer alan Türkiye'nin hava savunması için çözüm arayışı, soğuk savaş yıllarına dayanıyor.

NATO'nun doğu kanadındaki Türkiye, özelikle boğazların hava savunması için ilk olarak Amerikan yapımı Nike Herkül sistemini envantere aldı.

Sonrasında Hawk füzeleri, radar istasyonları ve NATO komuta sistemleri kullanıldı. Alçak irtafa hava savunması için 1990'lı yılların başında omuzdan atılan Stinger füzesi envantere girdi.

Türkiye ilk somut füze tehdidi ile ise 1990'lı yılların başında Körfez Savaşı sırasında karşılaştı.

Saddam rejimine ait SCUD füzelerine karşı ABD Patriot bataryaları ilk kez Türkiye'de konuşlandırıldı. NATO komutasında kullanılan Patriot bataryaları 2012 yılında Suriye'deki iç savaş nedeniyle bir kez daha Türkiye'ye gönderildi.

İspanya, İtalya, Hollanda, Almanya ve ABD'ye ait bataryalar Suriye sınırına yakın kentlerin havadan korunmasını sağladı.

Türkiye 2013 yılında ise kendisine ait bir hava savunma sistemi için açtığı ihalede Çin tarafından geliştirilen FD-2000 hava savunma sistemini seçtiğini açıkladı. Ancak ihaleyi kazanan şirket ABD yaptırım listesindeydi ve NATO'dan da itirazlar yükseldi.

Çin'in kazandığı ihale 2015 yılında iptal edildi.

HAVA SAVUNMADA KİLİT SİSTEM: S-400

Siyasi gerekçeler ya da teknoloji paylaşımı konusundaki kısıtlamalar nedeniyle müttefiklerinden hava savunma sistemi satın alamayan Türkiye acil ihtiyacı için Rusya'nın kapısını çaldı.

2017’de Rusya ile imzalanan anlaşmayla satın alınan S-400 hava savunma sistemleri 2019 yılında Ankara'ya ulaşırken Türkiye bu tercihi nedeniyle ABD yaptırımlarına maruz kaldı ve ortağı olduğu F35 savaş uçağı projesinden de çıkarıldı.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) hava savunma ağının en uzun menzilli sistemi S-400'ler.

Resmi açıklama yapılmasa da Ankara'da konuşlu olduğu bilinen S-400 bataryaları kullandığı füzelere göre 40 ile 400 kilometre arasında hedef menziline sahip. 600 kilometreye kadar hedef tespiti yapabilen S-400 aynı anda 80 hedefi takip edebiliyor ve aynı anda 36 hava hedefine füze gönderebiliyor.

S-400 hava savunma sistemi, 30 kilometreye kadar irtifada savaş uçakları, seyir füzeleri, balistik füzeler ve insansız hava araçlarına karşı tam koruma sağlayabiliyor.

Ancak sistem Türkiye'nin dahil olduğu NATO’nun entegre komuta ve kontrol ağına bağlanamıyor ve bağımsız çalışıyor.

Aslan, "Öyle bir sistem tesis etmelisiniz ki tüm hava savunma sistemlerine en erken ihbari hava tehdidi en uzaktayken verebilmeli. Tehdit yaklaştıkça uzaktan geriye doğru farklı silah sistemleri birbirleriye entegre olarak devreye girmeli." dedi.

TÜRKİYE'NİN HAVA SAVUNMA SİSTEMLERİ

Türkiye'nin uzun menzil yüksek irtifada milli hava savunma sistemi ise SİPER. SİPER halen geliştirme aşamasında.

ASELSAN, Roketsan ve TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen SİPER, 100 kilometreyi aşan hedef menziline sahip.

20 kilometrelik bir hedef irtifası bulunan SİPER'in arayıcı radarı 450 kilometreden hedef takibi yapabiliyor, aynı anda 20 hedefe füze gönderebiliyor.

2024 itibarıyla testleri tamamlanan SİPER’in, ilk fazı TSK envanterine girdi.

Daha uzun menzilli ve daha yüksek irtifada etkili olacak SİPER-2 ve SİPER-3'ün testleri devam ediyor.

SİPER hava savunma sistemi, 4, 5 ve 6. ürünleriyle de sırasıyla kısa menzil, orta menzil balistik füzeler ile hipersonik füzelere karşı koruma sağlayarak hava ve füze savunma sistemi aşamasına geçecek.

HİSAR

Türkiye'nin çok katmanlı hava savunmasının kısa ve orta menzile sahip sistemleri ise ASELSAN ve ROKETSAN tarafından geliştirilen HİSAR'lar.

HİSAR-A, 5 kilometreye kadar irtifada İnsansız hava aracı, seyir füzesi, helikoptere karşı çözüm sağlıyor.

HİSAR-A, pek çok taktik askeri birliğin hava tehditlerine karşı savunulması için görev yapıyor. HİSAR-O ise 15 kilometre'ye kadar irtifada askeri üs bölgelerinin, kritik tesislerin hava savunmasını sağlıyor.

KORKUT

Alçak irtifada hava savunmasında uzun yıllardır kullanılan bir başka yerli ürün ise KORKUT.

Parçalı mühimmata sahip KORKUT mekanize birlikleri ve konvoyları, başta dronelar ve İHA'lar olmak üzere hava tehditlerine karşı koruyabiliyor.

ÇELİK KUBBE

Farklı hava tehditlerine karşı farklı yeteneklere sahip tüm bu sistemlerin tam anlamıyla bir koruma şemsiyesi oluşturması için ise Çelik Kubbe geliştiriliyor.

Çelik Kube alçak, orta ve yüksek irtifada görev yapan hava savunma sistemleri arasında iletişimi sağlayacak ve tehditlere karşı ortak bir hava resmi sağlayacak.