Suriye, Hassas Eşikte 

Kentten kente nitelik değiştiren ve henüz başkente ulaşmayan protesto gösterileri için de önümüzdeki Cuma gününün kritik gün olduğu belirtiliyor. Der'a kentinde olaylar başladığından beri halkın konuşmasını beklediği Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın,bugün veya yarın halka hitap etmesi bekleniyor. Esad'ın bugün yapılacak Bakanlar Kurulu toplantısında, kabinenin tamamının veya bir kısmının istifasını istedikten sonra konuşma yapacağı yönünde tahminler yapılıyor.

Esad'ın konuşmasını hangi söylemler üzerine kuracağı merakla beklenirken, ülkenin reform çerçevesinde halkın talep ve ihtiyaçları doğrultusunda kurumsal temelde yeniden yapılanması veya iyileştirmeler yapılması yönünde iki söylemden birinin öne çıkması bekleniyor. İlk söylem Esad'ın başını çektiği ve halkın desteklediği liberal kanadın ülkede baskın olduğu ve yeni bir dönemin başlayacağının işareti sayılırken, ikinci söylem ülkenin son 40 yılıyla özdeşleşen Baas Partisi'nin başını çektiği statükocu söylemin varlığını devam ettireceğini gösteriyor.


Liberaller ve statükocular

Suriyeliler için Baas Partisi istenmeyen kurum ve uygulamaların sembolü iken, Devlet Başkanı Esad'ın halk tarafından liberal tarafa konumlandırılması dikkat çekiyor. Halk, yönetime ilişkin değerlendirmelerinde Esad ve mevcut yönetimi birbirinden ayırarak, Esad'ı, "reform yapmak isteyen, ancak etrafındaki bazı kişilerce engellenen bir lider" olarak görüyor. Bir süre önce açıklanan reform kararları bazı çevreler tarafından geç kalmış kararlar olarak değerlendirilirken, bazı çevreler ise 2005 yılında da benzer reform kararlarının açıklandığına, ancak bu kararların bir kısmının gerçekleştirilebildiğine dikkat çekerek, "Arap dünyasında başlayan kitlesel hareketin Esad'ı kendisine engel olanlara karşı reformun zorunluluk olduğunu göstermek açısından avantajlı hale getirdiğini" savunuyor. Bu nedenlerle ülkede reform yapılmasının önündeki en önemli eşiğin "yönetici katındaki liberaller ve statükocular arasında var olan çekişmede kimin galip geleceği" olduğu, baskın görüş olarak dile getiriliyor.

İki kanat arasındaki görüş farklılığı Der'a kentinde başlayan olaylarda da gün yüzüne çıkmış, halk arasında 15 çocuğun tutuklanmasından olaylara güvenlik güçlerinin müdahale biçimine kadar birçok şeyin "Esad'a rağmen" yapıldığı konuşulmaya başlamıştı. Esad'ın politika ve medya danışmanı Buseyna Şaban'ın reform kararlarını açıkladığı basın toplantısında, "Esad, güvenlik güçleri ölse bile göstericilere ateş edilmemesi talimatı verdi. Ancak orada bazı istenmeyen şeyler olduğunu reddetmiyoruz" diye konuşmuş, bu açıklama halk arasında "Esad'a rağmen olumsuzluklar olduğu" görüşünü güçlendirmişti. Kentte 15 çocuğun gözaltına alınmasıyla patlak veren olaylara Baas Partisi kanadında yer alan, Cumhurbaşkanlığı Muhafız Birliğinin de başında bulunan Esad'ın kardeşi Mahir Esad'a bağlı birlikler müdahale etmişti.


Reformlar ve sivilleşme

Suriye'de kurumsal ve zihniyet değişiminin önünü açacağı varsayılan reform kararlarına statükocu kesimin nasıl tepki verdiği veya vereceği ise henüz netlik kazanmadı. Ülkede 1962 yılında uygulamaya konulan olağanüstü halin kaldırılması, İçişleri Bakanlığı başta olmak üzere çeşitli kurumların sivilleştirilmesi, güvenlik birimlerinin görev tanımının yeniden yapılması, yasama-yürütme-yargı kavramlarının oluşturulması, yargının bağımsızlaştırılması ve bireysel hakların tanımlanması gibi birçok alanda reform öngörülüyor.

Siyasi Partiler Yasası'nda olası değişiklik, tek parti olan ve halk nezdinde itibarını yitiren Baas Partisi'nin etkisini kıracağı için "statükocuların hoşuna gitmeyeceği" yorumları yapılıyor. Ülkede bugün yapılacak kitlesel "birlik gösterileri" ise halkın liberal kanada verdiği desteğin gösterilmesi açısından çok önemli sayılıyor.

A.A