Hükümet ise mevcut istihdamı korumak için işletmelere kısa çalışma ödeneği adı altında 'maaş desteği' vermeye başladı. Buna göre işçi çıkarmayan şirketlerde işçilerin çalışmadıkları sürelerde maaşları, 6 ay için devlet tarafından ödeniyor. Ancak peş peşe açıklanan önlem paketleri, üretime ara vermeyi düşünen firmaları bu kararlarından vazgeçirdi. Çalışma Bakanlığı'nın verilerine göre hükümetin açıkladığı otomotiv, konut, beyaz eşya ve mobilyadaki ÖTV ile KDV indirimini içeren önlem paketlerinin ardından 362 firma, üretime ara vermekten vazgeçti. Tekrar tam kapasite üretime geçen firmalar, yaklaşık 40 bin işçiyi ilgilendi- ren 'maaş yardımı' talebini de geri çekti.
Böylece özel sektörün işçi çıkarması önlenip, işsizliğin iyice tırmanmasının önüne geçiliyor. Çalışanlar ise işsiz kalmak yerine az da olsa maaş alıyor. Kısa çalışma ödeneğinin cazip hale getirilmesi için de 3 olan maaş alma süresi 6 aya çıkarılmıştı. Aylık ücretlere de yüzde 50 zam yapılarak alt sınır 266 liradan 400 liraya, üst sınır ise 533 liradan 800 liraya yükseltilmişti. Ancak ekonomik önlem paketinin devreye girmesi, cazip şartlarına rağmen çok sayıda firmanın kısa çalışma talebini geri çekmesini sağladı. Böylece devlet İşsizlik Fonu'ndan milyonlarca liralık maaş ödemesi yapmaktan kurtuldu. Firmalar da üretimlerini devam ettirerek işçilerine tam ücret ödeme imkanına kavuştu.
Kısa çalışma ödeneği mekanizması, kriz nedeniyle işçinin üretim dışında tutulmasını veya ücretsiz izne çıkarılmasını engellemek için 2003 yılında kuruldu. Ödeneğin devreye girmesi için iki şart gerekiyor. Bunlardan ilki genel ekonomik kriz. İkincisi ise yangın, deprem gibi zorlayıcı sebepler. 2003'ten bu yana ekonomik kriz yaşanmadığı için kısa çalışma ödeneğinin varlığı, işçi tarafından da işveren tarafından da bilinmiyordu. Krizle birlikte Türkiye, kısa çalışma ödeneğiyle tanıştı. Zora giren firmalar, Türkiye İş Kurumu'na başvurup kısa çalışma ödeneğinden faydalanmak istediğini belirtiyor. İş Kurumu ise başvuruları Çalışma Bakanlığı'na bildiriyor. Bakanlık müfettişleri, işyerlerinde yapılan incelemede çalışma sürelerinin kriz sebebiyle azaldığını tespit ederse bu firmalara kısa çalışma ödeneği veriliyor. Üretimin kısmen durduğu işyerlerinde ise, işçilerin maaşını çalıştırdığı gün sayısı kadar patron, çalışmadığı günlerde ise devlet ödüyor. Örneğin kriz nedeniyle ayda 10 gün üretim yapan bir firmada kalan 20 günün maaşını devlet ödüyor.
Martta 27 bin 449 işçi maaşını devletten aldı
Kısa çalışma ödeneği, kriz nedeniyle durgunluk yaşayan firmaların can simidi oldu. Çalışma Bakanlığı'nın verilerine göre devletten maaş desteği isteyen firma sayısı 2 bin 930'a ulaştı. Bu işletmelerde çalışan işçi sayısı ise 203 bin. İncelemesi tamamlanıp destek verilenlerin işletme sayısı 858 oldu. Mart ayında bu işletmelerdeki 27 bin 449 işçinin maaşı devlet tarafından ödendi. Yapılan ödeme tutarı 12 milyon 396 bin 559 Türk Lirası (TL). Kısa çalışma ödeneğine başvuran firmalardan 197'sinin talebi ise şartları taşımadıkları gerekçesiyle reddedildi. Bin 514 firmanın incelenmesi ise devam ediyor. Türkiye İş Kurumu verilerine göre her ay daha fazla işletme kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor. Buna göre ocak ayında yalnızca 650 işçiye kısa çalışma desteği verilirken bu sayı şubatta 7 bin olmuştu. Martta ise 27 bin 449'a çıktı.
Ödenekten kimler faydalanabiliyor?
Ekonomik kriz nedeniyle çalışma sürelerini geçici olarak en az üçte bir azaltan, faaliyetini tamamen ya da kısmen durduran işyerleri yararlanabiliyor.
Kısa çalışma ödeneği alabilmek için işçilerin son 120 gün sürekli çalışmış olması ve 3 yıl içinde en az 600 gün prim yatırmış olmaları gerekiyor.
İşyerinde çalışma sürelerinin azaltılması ya da faaliyetin durmasına sebep olan sebeplerin en az 4 hafta sürmüş olması şart.
18
10
