MB'NIN 120 TONLUK ALTIN SORUNU 

EFT sistemi ile yüksek güvenlik önlemleri altında korunan altın rezervleri ve Banknot Matbaası'nın İstanbul'a nasıl getirileceği şimdilik muamma.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "kanunsa kanun çıkartırız" diyerek son noktayı koyduğu Merkez Bankası'nın (MB) İstanbul'a taşınmasında üç önemli sorun var. Ankara'da bulunan Banknot Matbaası, altın rezervi ve EFT sistemi.

Merkez Bankası yetkilileri, taşınma işi şimdiye kadar gündemlerinde olmadığı için bu üç kritik konuyla ilgili çalışma yapmadıklarını ancak bundan sonraki süreçte 3 ayrı proje hazırlamaları gerektiğini belirttiler.

EFT sisteminin yine Ankara'da bir yedeği olduğunu dile getiren yetkililer, altın rezervi ve anknot Matbaası için güvenliği dikkate alacak bir projelendirme yapılması gerekeceğini söylediler. MB'nin Ankara'daki İdare binasının altında altın rezervi bulunuyor. Küçük küçük kasalarda saklanan bu külçe altınların taşınması için detaylı bir çalışma yapılması gerekiyor. Yine Banknot Matbaası'nın da Ankara'daki binasında çok sıkı güvenlik önlemleri var.

EFT ve EMKT sistemi kilitleyebilir

Bir bankadan diğerine YTL cinsinden ödeme gönderilmesini sağlayan elektronik ödeme sistemi olan Elektronik Fon Transferi (EFT) 1992 yılında kuruldu. Merkez Bankası'nda ayrıca bir bankadan diğerine devlet tahvili ve hazine bonosu gibi menkul kıymetlerin aktarılmasını sağlayan Elektronik Menkul Kıymet Takası (EMKT) sistemi bulunuyor. Hem EFT hem de EMKT sistemlerinde oluşabilecek herhangi bir tıkanıklık zincirleme olarak bankaları, üretim sektörünü ve tüm ekonominin çalışmasını etkileyebilecek boyutta stratejik öneme sahip. Merkez Bankası her iki sistemin de işletimini yapıyor. Sistemde 2006 yılında 94.2 milyon adet işlem gerçekleştirildi. Yine 2006 yılında sistemden geçen işlemlerin parasal tutarı 15.05 trilyon YTL oldu. 2006 yılında günlük en yüksek işlem hacmi 16 Ekim 2006 tarihinde yaşandı ve 692 bin 858 işlem gerçekleştirildi. Sistemden günlük ortalama 60 milyar YTL'lik ödeme yapılıyor. MB yetkilileri sistemin Ankara'da bir yedeği bulunduğunu ancak taşınma sırasında ülke ekonomisinin zarar görmemesi için nasıl bir yöntem izleneceğine ilişkin bir çalışmaya ihtiyaç olduğunu söylediler.

Altın rezervi için proje gerekir

Merkez Bankası'nın altın rezervinin 110-120 ton arasında olduğu ifade ediliyor. Altın rezervlerinin yaklaşık yarısının yurt içinde yarısının da yurtdışında merkez bankaları nezdinde açılmış olan altın saklama hesabında tutulduğu belirtiliyor. Ankara'daki İdare Binası'nın altında saklanan altın rezervlerine farklı ve özel bir asansörle iniliyor. Dev bir kasa kapısı var ve bu kapı kasa dairesini kapatıyor. Kapıyı ancak iki-üç kişi açabiliyor. Kasanın anahtarı iki farklı kişide saklanıyor. Kasaya girerken özel deftere isim yazılıyor. Yani kimin kasaya girdiği kayıt altına alınıyor. Kasada bir tarafta altın rezervleri bir tarafta da banknot matbaasından gelen paralar bulunuyor. Altınlar kasa dairesinde daha küçük kasaların içinde saklanıyor. Merkez Bankası geçmişte basına gezdirdiği kasalarda külçe altınların fotoğrafının çekilmesine izin veriyor ancak küçük kasaların özellikle markasının görüntülenmesi yasak. Bu kadar güvenlikle korunan altın rezervinin taşınması için de MB'nin bir proje hazırlaması gerekeceği belirtildi.

Bir başka sorun da Banknot Matbaası

MB'nin taşınması sırasında bir başka sorunun banknot matbaası olabileceği ifade edildi. Taşınıp taşınmayacağı henüz net olmayan matbaanının taşınmayabileceği de ifade ediliyor. Ankara Beşevler'de bulunan Banknot Matbaası da altın rezervleri gibi yüksek güvenlik önlemleri altında çalışıyor. Paranın çizildiği, basıldığı ve numaralandırıldığı ayrı bölümlerin yer aldığı matbaada paranın basıldığı bölüme isimler kayıt altına alınarak girilebiliyor. Paralar parça parça basılıyor ve belli aşamalarda kontrolden geçiriliyor. Matbaada belli bir nem düzeyi bulunuyor. Basım makinaları ise oldukça büyük. Bazı makinalara merdivenle çıkılabiliyor. Bu kadar büyük ve hassas makinaların olduğu bir yerin de taşınması MB açısından ayrı bir sorun oluşturacak. Ankara'da kalmasının da nasıl bir avantaj ya da dezavantaj getireceğinin MB'nin çalışmasıyla ortaya konulması bekleniyor. Çünkü matbaada basılan banknotlar İdare binasındaki kasaya gönderiliyor.

ÜÇ ANA PROBLEM

- Elektronik Fon Transferi (EFT)1992'de kuruldu. EFT ve Elektronik Menkul Kıymet Takası (EMKT) sistemindeki en küçük bir tıkanıklık zincirleme olarak ekonomik işleyişi sekteye uğratabilir.
- Merkez Bankası'nın altın rezervinin 110-120 ton arasında olduğu belirtiliyor. Ankara'daki İdare Binası'nın altında saklanan altın rezervlerine farklı ve özel bir asansörle iniliyor. Altın rezervinin yaklaşık yarısı yurtiçinde bulunuyor.
- Banknot Matbaası'nın İstanbul'a taşınıp taşınması konusunda net bir fikir bulunmuyor. Ankara Beşevler'de bulunan Banknot Matbaası da altın rezervleri gibi yüksek güvenlik önlemleri altında çalışıyor.

İş çevreleri taşınmaya ne diyor

İstikrara zarar verir

MAN Finans Genel Müdürü Semih Pala, Merkez Bankası ve diğer kamu bankalarının taşınmasına karşı çıktı. Pala, "Taşınma, akıl odaklı değil, polemik odaklı bir mecraya taşınıyor. Bu, ekonomik istikrara zarar verir" dedi. Pala, Merkez Bankası ve diğer kamu bankalarının İstanbul'a taşınmasının, Ankara'da az sayıda olan finans damarlarını kurutacağını ifade etti. Söz konusu uygulamanın ulusal ve uluslararası piyasalarda, "siyasi baskı mı yapılıyor" sorusunu akla getirdiğine işaret eden Pala, şu uyarılarda bulundu: "İstanbul'u finans merkezi yapmak için Merkez Bankası'nın ve BDDK, SPK gibi ekonomi kurumlarının İstanbul'a taşınması Ankara ekonomisine 1.5 milyar doların üzerinde darbe vuracak. Finans merkezi projesinin hayata geçmesinin özel sektöre ve devlet kasasına sadece ilk 5 yıl için 2 milyar dolara mal olacak. Toplam maliyet 3.5 milyar doları geçer. Proje ekonomik sorunları taçlandırabilir. İstanbul'un sorunlarını artırabilir."

ATO'dan toplantı çağrısı

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Merkez Bankası ve diğer kamu bankalarının İstanbul'a taşınmasına ilişkin olarak, ekonomik ve sosyal tarafları 19 Ocak'ta gerçekleştirilecek "Finansal Göç" gündemli toplantıya çağırdı. Aygün, söz konusu uygulamanın Ankara ekonomisine ağır darbe vuracağını belirtti. Merkez Bankası'nın ve Ziraat Bankası'nın Başkent'te kurulmasının Atatürk'ün emriyle olduğunu hatırlatan Aygün, "Ellerine ne geçse İstanbul'a taşıyorlar. Keşke Sayın Erdoğan Ankara'da belediye başkanlığı yapsaydı. İşte o zaman Ankara'ya deniz bile gelirdi" diye konuştu. Ankara'ya hiçbir şekilde İstanbul'un ilçesi gibi muamele edilmesine izin vermeyeceklerini kaydeden Aygün, 60 bin kişiyi bulan bir nüfusun, İstanbul'a göç ettirilmek istendiğini söyledi. Dünyanın önemli ülkelerinin hepsinde Merkez Bankaları'nın ülkenin başkentlerinde bulunduğunu anımsatan Aygün, "Merkez Bankası'nı İstanbul'a taşıyacağım demek, Topkapı Sarayı Ankara'ya taşınsın demekten farksız. Böyle şey olur mu? Taş yerinde ağırdır. Merkez Bankası'da Ankara'da ağırdır. İstanbul'a taşıyıp, finans çevrelerinin oyuncağı haline getirmek yanlıştır" dedi.

Başbakan Tayyip Erdoğan, Merkez Bankası'nın İstanbul'a taşınmasına son noktayı koydu. Ancak üç önemli sorun var: 120 tonluk altın rezervi, Banknot Mat...

REFERANS