Jandarma Kaymakama Karşı 

Samsun'a bağlı Alaçam ilçesinde kaymakamın Jandarma'yı teftiş etmesi üzerine başlayan 'yetki' tartışmasına son noktayı İçişleri Bakanlığı koydu. İçişleri, Jandarma'nın mülki görevleri bakımından bakanlık, valiler ve kaymakamların emrinde olduğunu bildirdi.

Yargıtay'ın 'yurt genelinde dinleme' yapılamaz kararıyla güvenlik güçleri arasında başlayan tartışmalara şimdi de yetki karmaşası eklendi. Jandarma, kaymakamların ilçe karakollarını denetleyemeyeceğini iddia ediyor. İçişleri Bakanlığı ise Jandarma'nın mülki görevleri bakımından bakanlık, valiler ve kaymakamların emrinde olduğunu bildirdi.

Kaymakamların Jandarma karakollarındaki denetim tartışması, Samsun Alaçam Kaymakamı'nın 14 Mayıs 2007'de ilçe jandarma komutanlığını denetlemesiyle başladı. Giresun Jandarma Bölge Komutanlığı, kaymakamın ilçe jandarma komutanlıklarını denetleme yetkisinin bulunmadığını savunarak, Jandarma Genel Komutanlığı'na başvurdu. Bölge Komutanlığı'nca hazırlanan raporda, 'mülki teşkilata tabi Jandarma'nın mülki görevleri ile ilgili eylem ve işlemlerinin İçişleri Bakanlığı ile valiler tarafından denetleneceği ve teftiş edileceği' hükmüne dikkat çekildi. Jandarma'nın yazısı üzerine, İçişleri Bakanlığı kaymakamın ilçe genel idaresinin başı ve mercii olduğunu bildirdi.

Bakanlık Hukuk Müşavirliği'nce hazırlanan görüşte, şunlar kaydedildi: "Kaymakamlar, ilçe idare şube başkanlarının genel, özel ve kolluk amirlerinin birinci derecede, diğer memurların ikinci derecede sicil amiridir. Kaymakam, her yıl ilçenin bütün bucaklarıyla köylerinin en az yarısını ve ilçe içindeki teşkilatı teftiş eder. Kaymakamların, görevli ve sorumlu oldukları bir konuda denetim yetkisinin bulunmamasının ve jandarmanın da sorumlu olduğu makamlar tarafından denetlenmemesinin idare hukukunun temel mantığı ile bağdaşmayacağı; mülki görevlerinden dolayı kaymakamlarla jandarma personeli arasında sorumluluk ilişkisi ve organik bir bağ olduğu; uzman jandarmaya sicil verme ve denetleme, direktif verme, yönlendirme ve sözlü veya yazılı rapor alma, izne ayrılmada uygun görüş verme, yasalara uygun istemde bulunma, personele gerekli cezanın verilmesini talep etme, jandarma bölgesindeki suçları vakit geçirmeksizin kaymakama bildirme, asayiş saati uygulaması vb. düzenlemelerle ortaya konduğu görülmektedir. Jandarma personelinin mülki görevlerden dolayı memurlar gibi yargılamaya tabi tutulması da bunun bir göstergesidir."

İçişleri Bakanlığı, kaymakamların, kendilerine bağlı teşkilatların yaptıkları iş ve işlemlerin hesabını da üstlerine verdiklerine dikkat çekti. Hukuk Müşavirliği'nin görüşünde, kaymakamın, genel sorumluluğunu taşıdığı, iş ve işlemlerinin sonuçlarından sorumlu olduğu teşkilatları denetleyememesinin, yönetim kavramının mantığına aykırı olduğu savunuldu. İlçede emniyet ve asayişi sağlamakla görevli ve yetkili olan kaymakamın, genel kolluğun ve bir genel kolluk birimi olan jandarma teşkilatının amiri olduğuna dikkat çeken İçişleri, bu nedenle hiyerarşik yönden kendisine bağlı olan jandarma teşkilatına mülki görevlerle ilgili olarak emir verebileceğini bildirdi. Bakanlık, emniyet ve asayişle ilgili görev ve sorumluluğu dikkate alındığında, mevcut mevzuat çerçevesinde kolluk kuvveti olan Jandarma'nın mülki görevlerinden dolayı herhangi bir yetki devrine gerek kalmadan kaymakam tarafından devir ve teftiş edilebileceğine vurgu yaptı. Bakanlık görüşünde, şöyle denildi: "Yetkinin Jandarma teşkilatı yönünden geçerliliğini koruduğu ve ilçe jandarma teşkilatının mülki görevlerinden dolayı kaymakamlarca denetlenebileceği değerlendirilmektedir."