İSPANYA, FRANCO SESSİZLİĞİNİ BOZDU 

İspanya'da bir yıl boyunca tartışmaların yaşandığı 'tarihi hafıza yasası' kabul edildi. Böylece ilk kez Franco diktatörlüğünün mağdurları resmen kabul edilmiş oldu. 50 bin kişinin infaz edilmesi kararını veren askeri mahkemeler gayrı meşru ilan edildi.

Yasa, Francisco Franco diktatörlüğü ve Sivil Savaş sırasında dini, ideolojik veya siyasi baskıların mağdurlarının hafızalarının iyileştirilmesi ve manevi tazminat amacını taşıyor.

Yasa 324 oyla kabul edildi. İktidardaki sosyalistler tarafından hazırlanan yasa tasarısı sağcı Halk Partisi (PP) ve Katalan sol milliyetçileri ERC partisi hariç parlamentodaki tüm grupların desteğini aldı. PP, genel olarak yasa projesinin geçmiş yaraları deşeceğini söyleyerek karşı çıktı, buna karşın 20 maddelik yasa projesinde 7 maddeyi onayladı. Parlamentodaki bu onayın ardından projenin yıl sonuna kadar Senato'ya gidecek ve geri Parlamento'ya gelerek son haliyle oylanacak.

ASKERİ MAHKEMELER GAYRI MEŞRU İLAN EDİLDİ

Yasanın can alıcı noktalarından birisi Sivil Savaş'tan sonra 50 bin cumhuriyetçinin infazına ve onbinlercesinin cezaevine konulmasına yol açan Franco mahkemelerinin meşru olmadığının ilan edilmesi olarak dikkat çekiyor. Ancak de bu davaların iptali yasada yer almadı.

Bu dolambaçlı yasa özü itibariyle İspanya'nın çalkantılı siyasi tarihini gösteriyor. Yasanın kökeninde ise cumhuriyetçilerin ardılları olan dernekleri talepleri bulunuyor. Bu talepler geçmişten bu yana Franco faşizmi kurbanlarını çocukları tarafından sürekli canlı kılınırken, kurulan dernekler vasıtasıyla milliyetçiler tarafından kurşuna dizilenler ve halen yerleri bilinmeyen toplum mezarlar ortaya çıkarılmaya çalışılıyor.

Kamu desteğinden yoksun olan Franco karşıtı eski savaşçılar 2000 yılında yeniden bir araya geldi ve kurşuna dizilen bin kişiye yaraşır bir mezar yaptılar. Franco diktatörlüğünün katlettiği onbinlerce kişinin mezarı ise dağınık bir şekilde yaşamlarını yitirdikleri yerlerde bulunuyor.

DEMOKRATİK İSPANYA FRANCO MAĞDURLARINI UNUTMUŞTU

Büyük babası da kurşuna dizilen İspanya Başbakanı Sosyalist José Luis Rodriguez Zapatero, bu sorunun gün ışığına çıkarılması ve Franco mağdurlarının haklarının tanınmasını içeren bir yasa sözü vermişti. Franco kurbanları 'yatıştırma' adı altında demokratik İspanya tarafından unutulmuştu.

Hükümet resmi olarak üstü kapanan Franco diktatörlüğü konusunda yeniden sert tartışmaların yaşanmasının önüne geçmek için her iki tarafın mağdurlarını, diğer bir ifadeyle hem cumhuriyetçiler hem de milliyetçilerin hassasiyetlerini göz önünde bulundurdu. Buna rağmen yasa konusunda hükümet izole oldu, zira muhafazakar muhalefet partisi PP hükümeti İspanyolları bölmekle suçladı. Solda ise, Çevreci Komünistler ve Katalan Cumhuriyetçileri yasa projesinin beklentileri karşılamadığını belirterek kendilerini kandırılmış olarak hissediyor.

BİR YILLIK MÜZAKERE

Yasanın çoğunluk tarafından makul görülmesi için bir yıl boyunca müzakere etmek gerekti. Çevreci Komünistlerin girişimi sonucu proje Franco rejiminin resmi olarak kınanmasını içerecek şekilde genişletildi. Ancak bu küçük parti askeri mahkemeler tarafından toplu katliam yargılamalarının iptal edilmesi kararının alınmasını sağlayamadı. Buna karşın sözkonusu mahkemelerin gayrı meşru olduğunu yasa metnine koymayı başardı. Buna rağmen Çevreci Komünistler, dini, ideolojik veya siyasi gerekçelerle askeri mahkemelerin aldığı kararların gayrı meşru ilan edilmesinin mevcut mahkemeler tarafından iptal edilmesinin yolunun açıldığını düşünüyor.

KİLİSELER MUAF TUTULDU

Bundan bölge merkezi ve yerel idarelerin Franco rejimine ilişkin semboller, anıtlar veya levhaların kaldırılmasını teşvik etmesi gerekiyor. Zira halen bir çok bölgede bu tür belirtiler var. Ama yasada son dakikada yapılan bir düzenleme, ibadet yerlerinde 'İspanya ve Tanı için ölenler' anısına simgelerin bulunduğu Kiliseleri bu zorunluluktan muaf bıraktı. Ayrıca yasa, devlet ve yerel kolektivitelerin kurşuna dizilenlerin bulunduğu toplu mezarların bulunması için yardım etmesini öngörüyor.

Tarihçiler 1960'lı yıllara kadar Kilisenin Franco'ya destek verdiğini belirtiyor. Kilise ise geçmişle yüzleşmek yerine kendi "şehitleri" için ayin yapmayı tercih etti. Vatikan, 1936-39 yılları arasında Cumhuriyetçiler tarafından öldürülen 498 Katolik anısına geçen Pazar günü Roma'da bir ayin yaptı. Ancak bu ayinde Franco diktatörlüğünü karşı çıktıkları için katledilen Katoliklerden ise hiç bahsedilmedi.

dunyabulteni