IMF UYARDI: Ortadoğu'yu Bekleyen Tehlike

Uluslararası Para Fonu (IMF) Ortadoğu ve Orta Asya raporunda, “Küresel yavaşlama daha uzun sürebilir ve beklenenden şiddetli olabilir.

Ülke yetkilileri bu beklenmedik duruma hazırlıklı olmalı” değerlendirmesini yaptı. IMF'ye göre Azerbaycan ekonomisi gelecek yıl yüzde 12.3 büyüyecek.

IMF'nin yılda iki kez açıklanan Ortadoğu ve Orta Asya Bölgesel Ekonomik Raporu'na göre, Kafkasya ve Orta Asya ülkelerinde 2010'da ortalama büyüme yüzde 5 olacak. Bu oranın tutturulmasında Azerbaycan'daki güçlü büyüme belirleyici olacak. Azerbaycan bu yıl yüzde 2.5, gelecek yıl yüzde 12.3 oranında büyüme sağlayacak. Ermenistan bu yıl yüzde 5 küçülecek, gelecek yıl ise ülkede büyüme beklenmiyor. Diğer Türk Cumhuriyetleri arasında Türkmenistan'ın bu yıl sağlaması beklenen yüzde 6.9, gelecek yıl sağlaması beklenen yüzde 7 büyüme rakamı dikkat çekiyor. Orta Asya'da bu yıl “küçülme” sadece Kazakistan ekonomisinde (yüzde 2) görülecek.

Irak gelecek yıl Ortadoğu'nun en hızlı büyüyeni olacak
Rapora göre, Irak'ta bu yıl yüzde 6.9, gelecek yıl ise yüzde 6.7 büyüme görülecek. Irak'ın bu rakamlarla bu yıl Ortadoğu'nun en hızlı büyüyen üçüncü, gelecek yıl ise Katar'dan sonra en hızlı büyüyen ikinci ülkesi olması bekleniyor.

Irak bu yıl günde 2.5 milyon varil petrol üretimiyle, aynı miktarı yakalayan Birleşik Arap Emirlikleri'yle birlikte Suudi Arabistan, İran ve Kuveyt'ten sonra bölgenin en fazla petrol üreten dördüncü ülkesi oldu. Irak'ın gelecek yıl günlük petrol üretimini 2.7 milyon varile yükselteceği ve bölgede en fazla petrol üreten üçüncü ülke konumuna geleceği tahmin edildi.

Bu yıl günlük 2 milyon varil ihracatla Ortadoğu'nun en fazla petrol ihraç eden dördüncü ülkesi olan Irak gelecek yıl ise miktar olarak üçüncü sırayı İran ile paylaşacak ve ihracat miktarını günlük 2.1 milyon varile çıkaracak.

IMF raporunda Ortadoğu'da petrol ve gaz ihracatçısı Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, İran, Irak, Libya, Sudan ve Yemen hakkında tahminlerde bulunuldu. Sayılan ülkelerin dünyadaki petrol rezervlerinin yüzde 65'ine, doğal gaz rezervlerinin ise yüzde 45'ine sahip bulundukları kaydedilen raporda, “Temel olarak petrol, gaz, rafine edilmiş ürünler ihracatçısı olan Ortadoğu ülkeleri petrol ve gaz aracılığıyla GSYİH'larına yüzde 50 ile yüzde 80 arasında katkı sağlamaktadırlar. Bu ülkeler kişi başına GSYİH açısından farklılıklar göstermektedirler. 2008'de Yemen'de kişi başına GSYİH 1200 dolar, Katar'da ise 70 bin dolar idi. Körfez İşbirliği Konseyi alt grubunda ise (Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri) milli gelirler arasında daha az fark bulunmaktadır” denildi.

Ülke yönetimleri hazırlıklı olmalı
Raporda, ekonomi krizin bölgedeki etkileri şöyle anlatıldı:

“-Petrol ihracatçıları için gelir, ithalatçıları için maliyet azaltıcı etkide bulunan petrol fiyatlarındaki keskin düşüş.

-İhracat, turizm ve ülke dışında kazanılan paraların ülkeye gönderilmesini düşüren küresel talep, ticaret ve ilgili etkinliklerde görülen daralma.

-Sermaye akışlarını etkileyen, yerel varlık fiyatlarını baskılayan ve yatırımı azaltan, uluslar arası kredi piyasasındaki küçülme ve yatırımcı için azalan risk iştahı.”

Petrol ihraç eden bölge ülkelerinin gelirlerinin bu yıl geçen yılın yarısından daha az olacağı belirtilen raporda, Kafkasya ve Orta Asya'da bazı hammadde ihracatçılarının Rusya'nın içine düştüğü krizden olumsuz etkilendiği belirtildi. Raporda bölge için şu saptamalar yapıldı:

“-Ortadoğu ve Orta Asya'daki ülkeler 2008'de güçlü büyüme sağladılar, ancak küresel kriz şimdi bu ülkeleri etkiliyor ve ekonomik ve finansal kırılganlıklar yükseliyor.
-Düşük petrol gelirlerine rağmen Ortadoğu'daki birçok petrol ihraç eden ülkenin, küresel talebe önemli bir uyaran oluşturacak harcama programlarını korumaları bekleniyor.
-Petrol ihraç eden Ortadoğu ülkeleri geçen yıl 400 milyar dolar cari işlem fazlası vermişlerdi, söz konusu ülkelerin bu yıl 10 milyar dolar açık verecek.
-Rus rublesi değer kaybettiği için Kafkasya ve Orta Asya ülkelerinin döviz kurlarının daha esnek olma gereksinimi vardır.
-Bazı Kafkas ve Orta Aysa ülkelerinin kendi mali sistemleri üzerinde devamlı tetikte kalma zorunluluğu vardır.
-Küresel yavaşlama daha uzun sürebilir ve beklenenden şiddetli olabilir. Ülke yetkilileri bu beklenmedik duruma hazırlıklı olmalı.
-Ortadoğu ve Orta Asya, Kafkasya ülkelerinin daha uzun bir süre için iç talep desteğine, daha da güçlendirilmiş finansal sistemlere ve kriz yönetim çerçeveleri geliştirmeye ihtiyaçları olabilir.
-Düşük gelirli ülkeler için, gereksinim duyulan ekonomik kalkınmayı korumak için daha fazla dış finansman yardımı zorunlu olabilir.”