Bu İşin Oluru Var mı? S&P ile Anlaşma İptal Edilip Yerli Yatırım Kuruluşu Kurulursa Ciddiye Alınır mı?

Uzun zamandır hem dünya hem Türkiye genelinde verdikleri kredi notlarından dolayı güvenilirlikleri ve itibarları sorgulanan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarına ilişkin Başbakan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan önceki gün son noktayı koydu. Standard & Poor's'un (S&P) Türkiye'nin kredi notunun görünümünü 'pozitif'ten 'negatif'e çevirmesiyle ilgili kararını tamamen ideolojik bulan Başbakan Erdoğan,  'S&P ile biz her yıl anlaşma yapıyoruz. Gerekirse gözden geçirir tek taraflı olarak anlaşmayı iptal ederiz'sözleriyle ulusal kredi derecelendirme kuruluşunun da sinyalini verdi. Peki, yerli bir kredi derecelendirme kuruluşu kurulursa uluslararası yatırım camiasında ne kadar ciddiye alınır?
Türkiye'deki reyting kuruluşları yetkilileri öncelikle Başbakan'ın değerlendirmesini haklı bulup desteklerken, Türkiye'nin tek taraflı olarak bu kuruluşlarla arasındaki anlaşmayı fesh etmesinin mümkün olduğunu dile getirdi. Yerel bir şirketin kurulması halinde tek yaşanabilecek sıkıntı uluslararası yatırımcılar tarafından ne kadar dikkate alınacağı noktasında düğümleniyor. Ancak uzmanların dikkati çektiği diğer konu ise; yabancılar yatırım kararlarını sadece reyting notlarına bakarak vermiyor.
KIZMAKTA ÇOK HAKLI
Başbakan'ın reyting çıkışlarını 'haklı' olarak değerlendiren Dun&Bradstreet Bilgi ve Danışmanlık Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Selim Seval, Türkiye'nin bu kuruluşlarla anlaşmasını feshetmesi gerektiğini savundu. Seval, 'Bu ilk olur, güzel de olur. Çünkü ülkelerin reytinge artık gerek olmadığı inancındayım' dedi. Piyasaların artık çok fazla bilgiyle donatıldığına dikkat çeken Seval, 'Artık bir başkasının görüşüne ihtiyaçları yok' diye konuştu.

PARASAL SÖMÜRÜ ARACI
REYTİNG sisteminin 1900'lü yılların başında kurulduğunu hatırlatan Dr. Selim Seval, o yıllarda piyasaların yeterince organize olmadığını ve teknolojinin gelişmediğine vurgu yaparak o dönemin şartları itibariyle böyle bir sisteme ihtiyaç olduğunu söyledi. Yıllarca Batı'nın Doğu'nun kaynaklarını sömürdüğünü, ancak sonra Doğulu ülkelerin bilinçlenmesiyle bu düzene baş kaldırdığını belirten Seval, şunları söyledi: 'Piyasalar kendi dengesini buluyor. Doğulu ülkeler Batı'ya 'Sen de beni faizler, risk primini bahane ederek sömürüyorsun' dediği aşamada bu sefer reyting kuruluşları  gidip kendi ülkelerindeki yatırımcıları sömürmeye başladılar. Mortgage krizinin çıkmasının nedeni odur. Türev ürünler gibi paketlemeler yaratılarak yüksek notlar verildi. ABD'de yoksul yetim paraları sömürülmüş oldu.'

Türkiye çok rahat yerli reyting şirketi kurabilir
Dr. Selim Seval artık ezberi bozma ve mevcut çarkları kırma zamanını geldiğine işaret ederek, 'Yunanistan'ın seçim öncesi neden notunu artırdılar? Kolay borçlansın diye... Bu kuruluşların politik olmadığını kim iddia edebilir. Türkiye'de çok rahat yerli bir reyting kuruluşu kurabiliriz. Yeter ki o cesarete sahip olalım. Birinin artık 'kral çıplak' demesi lazım. Biz yurtdışından gelmiş bir reyting uzmanının yapacağı çalışmaların daha değerlisini yaparız. Matematik modelleme bilgimiz onlardan aşağı değil. Zaten Türkiye'den kağıt alanlar, yatırım yapanlar artık bu kuruluşların notlarına çok fazla bakmıyor' dedi.

Feshedersek boşuna para ödemeyiz, onlar not vermeyi sürdürür
TURKRATING Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesi Gülnur Üçok: 'Maalesef uluslararası piyasalarda oligopol bir yapı oluşmuş vaziyette. Herhangi bir ülke veya şirket tahvil çıkardığı zaman bir değil iki derecelendirme kuruluşundan derecelendirme notu alması lazım. Avrupa da çok büyük çaba  sarfediyor bu konuda. Türkiye isterse tek taraflı olarak bu kuruluşlarla aralarındaki anlaşmayı feshedebilir.  Bu kuruluşlara ödenen para Hazine'nin kasasından çıkıyor, feshedilirse para ödememiş oluruz. Herhangi bir kaybımız olmaz. Ama onlar not vermeye devam edecekler. Türkiye'de yerel bir reyting şirketinin kurulması tabii ki mümkün ama yatırımcılar merkezi kamu kuruluşunun verdiği not yerine bu kuruluşların verdiği notlara bakacak.  Ancak biz Başbakan'ın böyle bir şeyi gündeme getirmesinden memnunuz. Yerel derecelendirme şirketleri olarak bugüne kadar hiç gündemde olmadık. Hiç destek görmedik. Halbuki bizim elimizde yeterince knowhow ve altyapı var. Böyle bir oluşumda tabii ki görev almak isteriz.'

'Devletin kuruluşu' doğru değil
COFACE Türkiye Genel Müdürü Belkıs Alpergun: Türkiye tabii ki bu tip kuruluşlarla anlaşmasını tek taraflı fesh edip yerel bir şirket kurabilir. Ancak devletin reyting kuruluşu çok doğru bir kavram değil. Bağımsız olması her şeyden önemli. Reyting kuruluşlarının verdiği notlar tek başına uluslararası bir şirketin yatırım kararında etkili değil, sadece yardımcı bir unsur. Çok doğaldır ki artık başka mekanizmalar var. Türkiye'nin CDS'leri artık birçok Avrupa ülkesinin üzerinde. Ayrıca bir başka konu da bu kuruluşların yaptıkları değerlendirmeler hangi kriterlere göre yapılıyor?

 akşam