AB’den Rusya’ya Diplomatik Savaş  

Gürcistan ihtilafını ele almak üzere olağanüstü zirve çerçevesinde bir araya gelen Avrupa Birliği, dış politika konusunda bir defa daha ortak bir tavır tespitinde zorlandı. Rusya’ya karşı "kükreyen" AB, iş müeyyidelere gelince geri adım atmak mecburiyetinde kaldı. Brüksel, müeyyideler yerine Rusya ile bu ayın sonunda imzalanması beklenen Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması’nı süresiz erteledi.

"Müeyyidesiz" AB zirvesinin dili ise beklentilerin üzerinde sert oldu. AB, oldukça sert bir tonda ilişkilerin bir dönemeçte olduğunun altını çizdi ve Brüksel’in, Rusya’nın tavrının belirleyeceği bir bekle-gör dönemine girdiğini dünyaya duyurdu. Avrupalı liderlerin, Rusya ile ilişkilerde "müteyakkız" olacaklarına dair ifade, soğuk savaş lisanını çağrıştırdığı için dikkat çekti. Rusya’nın ağır bir şekilde telin edildiği zirve nihai bildirisi bir anlamda Rusya’ya mühlet verdi ve askerlerini savaş öncesi mevzilere çekmemesi durumunda hem Ortaklık Anlaşması’nın imzalanmayacağı hem de muhtemel müeyyidelerin gelebileceği uyarısı yaptı.

AB zirvesinin sonuçlarını bir basın toplantısı ile açıklayan dönem başkanı Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin oldukça hiddetli olduğu gözlerden kaçmadı. "Herkes Rusya AB için çok mühim diyor. Ama AB de Rusya için çok önemli." diyen Sarkozy’nin 8 Eylül’de Moskova’yı ziyaret etmesi bekleniyor. Sarkozy, bu ziyaretinde 27 üye ülke adına Moskova’ya bundan böyle ilişkilerin Gürcistan’daki askerlerini geri çekmesine bağlı olduğunu iletecek.

11 Eylül’den sonra olağanüstü zirve yapan AB, 7 yıl sonra ilk defa Gürcistan için özel bir toplantıda bir araya geldi. Olağanüstü zirve müeyyidesiz kapanmasına rağmen sonuçları itibarıyla "Gürcistan’a güçlü destek, Moskova’ya kuvvetli ihtar" olarak değerlendiriliyor. AB’nin aldığı kararlara sadık kalması ve Rusya’nın askerlerini Gürcistan’dan geri çekmemekte ısrar etmesi durumunda önümüzdeki aylarda yepyeni bir Rusya-AB ilişki mekanizması ile karşı karşıya kalınabileceği kaydediliyor. AB, zirve çerçevesinde; 1- Gürcistan için bir yardım konferansı toplanması 2- Bu ülkeyle serbest ticaret bölgesi anlaşması imzalanması 3- Gürcü vatandaşlarının Avrupa’ya daha rahat seyahat etmesi için kolaylık gösterilmesi 4- Gürcistan için özel AB temsilcisi atanması kararları aldı. AB, ayrıca ateşkesin denetimi için bölgeye yüzlerce müfettiş gönderebileceğini ilan etti.

Dış politikada ortak ses yine yok

AB, hemen her kritik dış siyaset konusunda olduğu gibi Rusya meselesinde de bölündü. Başını İngiltere’nin çektiği, Doğu ve Kuzey Avrupa ülkeleri tarafından desteklenen grup Rusya’ya karşı hemen müeyyideler tatbik edilmesini talep ederken, Almanya, Fransa ve İtalya, Rusya’nın düşman bir ülke olmadığını vurgulayarak sert tedbirlere karşı çıktı. AB, 2003’teki Irak Savaşı arefesinde de paramparça olmuştu. Bosna Savaşı’na da aralarında bir türlü anlaşamayan AB üyeleri değil, ABD 1995’te son vermişti.

AB, Rusya’nın savaşın başladığı 7 Ağustos sınırlarına geri dönmemesi durumunda ne yapacağını tartışadursun, iktisadi açından çok da etkili olamayacağı kaydediliyor. Avrupa, petrol ihtiyacının üçte birini, doğalgaz ihtiyacının da yüzde 40’ını Rusya’dan karşılıyor. AB’nin en büyük, dünyanın 3. ekonomisi Almanya petrolünün yüzde 34’ünü, doğalgazının yüzde 36’sını Rusya’dan temin ederken, Slovakya, Finlandiya ve Bulgaristan gibi AB üyeleri ise doğalgaz ihtiyaçlarının neredeyse tamamını Rusya’dan karşılıyor. Rusya, zirve öncesinde AB’yi uyararak, muhtemel müeyyidelerden Moskova’dan çok Brüksel’in zarar göreceğini savunmuştu.

ABD hakimiyetinde bir dünya istemiyoruz

Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, ABD’nin hakimiyeti altında bir dünya istemediklerini söyledi. Medvedev, Avrupa Birliği liderlerinin Rusya’ya yaptırım kararlarını görüştükleri zirve öncesi yaptığı açıklamada, "bütün kararların bir tek ülke tarafından alındığı" dünya sistemini kabul edemeyeceklerini bildirdi. Böyle bir dünyanın istikrarsız ve tehditkar olacağını, tek kutuplu değil çok kutuplu bir dünya istediklerini belirterek, "Tek kutuplu dünya kabul edilemez." dedi. Rusya lideri, Abhazya ve Güney Osetya’yı tanıma kararlarından dönüşün söz konusu olamayacağını da vurgulayarak bu iki bölge ile ekonomik, askeri ve diğer yardımları öngören anlaşmalara imza atmaya hazırlandıklarını açıkladı. Anlaşmaların, Abhazya ve Güney Osetya ile aralarındaki iyi ilişkilerin temelinde imzalanacağını ifade eden Medvedev, "Her türlü yardımı sağlayacağız. Bu uluslararası anlaşmalar, ekonomik, sosyal, insani ve askeri açıdan yardım yükümlülüklerimizi açıklayıcı niteliktedir." dedi. Anlaşmaların ne zaman parafe edileceğine dair bir tarih verilmedi; ancak Rus basını, imzaların birkaç gün içinde atılabileceği tahmininde bulundu. "Rusya her nerede olursa olsun vatandaşlarının yaşamlarını korumaya devam edecek." diye konuşan Rus lider, AB’deki yaptırım tartışmalarına ilişkin olarak ise kendilerine dostça yaklaşmayan ülkelere ekonomik yaptırım ihtimallerini gözden geçirebileceklerini, ancak bundan kaçınmak istediklerini belirterek, bunun yapıcı bir yol olmadığını düşündüklerini bildirdi.

Tiflis’e silah ambargosu yolda

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Batı ülkelerinden Gürcistan yönetimini desteklememelerini isteyerek Mihail Saakaşvili yönetimine verilecek desteğin "tarihi bir hata olacağı" uyarısında bulundu. Lavrov ayrıca hükümet değişene dek Gürcistan’a silah ambargosu uygulanması çağrısı yaptı. Rusya, Güney Osetya ve Abhazya civarında emniyetin sağlanması için bölgeye uluslararası polis gücü gönderilmesini istedi. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Andrei Nesterenko, uluslararası gücün, AB’nin de vereceği destekle Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) çerçevesinde görevlendirilebileceğini belirtti. Nesterenko ayrıca Gürcistan’ın Karadeniz kıyısına insani yardım getiren gemilerin silah da taşımış olabileceğini öne sürdü. Ülke adı telaffuz etmeyen sözcü, Gürcistan’a yardım getiren askeri gemilerin kargosunda "(Gürcistan’ın) yeniden silahlanması için kullanılacak askeri unsurlar" bulunmuş olabileceğine dair "varsayımlar" olduğunu söyledi. Faruk Akkan, Moskova, Cihan

Gürcüler, Rusya’ya karşı kenetlendi

Gürcistan’da, başkent Tiflis başta olmak üzere tüm bölgelerde "Dur Rusya" adı altında Rusya’yı protesto gösterileri düzenlendi. Tiflis’teki kent merkezi ve diğer caddeleri dolduran on binlerce kişi, Gürcistan, NATO, AB ve Batılı ülkelerin bayraklarını taşıdı, Rusya aleyhinde sloganlar attı ve pankartlar açtı. Kilometrelerce uzunluktaki güzergah boyunca toplanan ve zincir oluşturan Gürcüler, Rusya’nın topraklarından bir an önce çıkmasını istedi. Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin de katıldığı gösterilerde Tiflis’te yaşayan, aralarında Türklerin de bulunduğu çok sayıda yabancı uyruklu da yer alarak Gürcistan’a destek verdi.

Venezuela lideri Chavez’den Rus gemi ve uçaklarına yeşil ışık

Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, Rusya’nın ülkesinin stratejik müttefiki olduğunu hatırlatarak, Rus gemi ve uçaklarının ülkesinden transit geçebileceğini söyledi. "Alo Presidente" adlı programda, bütün dünyanın Rusya’nın, Venezuela’nın stratejik müttefiki olduğunu bilmesini isteyen Chavez, "Putin ve Medvedev’e Rus gemi ve uçaklarının mürettebatlarıyla Venezuela’da hoş karşılanacağını söyledim." dedi. Chavez, Rus uçaklarının Venezuela’da istedikleri piste inebileceklerini de belirtti.