E-posta :
  Şifre :
    ► Üye olmak istiyorum
    ► Şifremi Unuttum

Adnan Küçük

TUNUS’TA CUMHURBAŞKANLIĞI DARBESİ
29 Temmuz 2021 Perşembe

 

 

Tunus’ta dünyada emsaline pek rastlanmayan bir darbe hadisesi gerçekleşti: “CUMHURBAŞKANLIĞI DARBESİ”. 
Bu darbe türü, yaygın olan askeri darbelere kıyasla insana biraz tuhaf geliyor. Ama yaşanan hadise tam da böyle bir şeydir. Askeri darbelerde, askerler darbeyi kendi inisiyatifleri ile yönetirler. Türkiye’de 12 Mart muhtırasında her ne kadar hükümet ve meclis sivil gibi görünse de, sevk ve irade tamamen muhtıracı askerlerde idi. 
Yine ülkemizde 28 Şubat sürecinde bizzat Süleyman Demirel inisiyatifi ele alıp askerleri sevk ve idare etseydi, Tunus’ta şu anda yaşananlar ikincilik sırasına düşerdi. Ama 28 Şubatta yaşananlar da tamamen askerlerin sevk ve idaresinde gerçekleşti, Cumhurbaşkanı Demirel, askerlerin dümen suyunda hareket etti. Hükümet de istifa ettirildi ve askerlerin dümen suyunda hareket eden bir hükümet kuruldu.
Bu vesileyle, benim bildiğim bir başka ülkede cumhurbaşkanlığı darbesi yaşanmadı.
Tunus’ta Cumhurbaşkanlığı Darbesi Kapsamında Yaşananlar
Anayasa Hukuku Profesörü Kays Said, 2019 yılında yolsuzlukla mücadele ve devleti yeniden yapılandırma vaadiyle bağımsız aday olarak katıldığı cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandı. Aynı yıl yapılan parlamento seçimlerinde, Nahda Hareketi birinci parti olarak çıktı.
Tunus'ta son günlerde ekonomik sıkıntılar ve Covid-19 pandemisiyle mücadelede başarısız olunduğu gerekçesiyle hükümetin istifası talebiyle protestolar düzenleniyordu. Pazar günü bazı şehirlerde, protestocularla polisler arasında çatışmalar yaşandı. Ayrıca eylemciler Nahda Partisi’nin bazı binalarına da saldırdılar.
Bu hadiseler, Türkiye’deki Gezi Olaylarını hatırlatıyor. Türkiye’de Gezi Olaylarının hedefi Tayyip Erdoğan hükümeti nezdinde demokrasinin bizzat kendisi iken, Tunus’taki eylemlerin hedefi de Hişam el-Meşişi hükümeti nezdinde tüm demokratik kurumlardı. Türkiye’de Gezi Olayları amacına ulaşmadığı halde Tunus’ta maalesef amaç gerçekleşti.
Cumhurbaşkanı, Pazar günü gece yarısı, “ülkenin içinde bulunduğu olağanüstü şartlardan” bahisle, bu tür hadiselerle oluşan zemini bahane ederek “Meclisin tüm yetkilerini 30 gün süreyle dondurduğunu, milletvekillerinin dokunulmazlığını askıya aldığını, Başbakan Hişam el-Meşişi’yi azlettiğini, yürütme yetkilerini üsteleneceğini, yeni bir başbakan atayacağını, yürütme yetkilerini atayacağı Başbakanla devralacağını belirtti. Ayrıca, İçişleri, Savunma ve Adalet Bakanları da, 25 Temmuz Pazar günü itibariyle görevden alındılar. 
Tunus’taki cumhurbaşkanlığı darbesi neticesinde başta parlamento binası olmak üzere birçok noktaya askerler yerleştirildi.
Meclisin kapısında bulunan askerler, Tunus Meclis Başkanı ve Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi ile beraberindeki milletvekillerinin Meclise girmelerine izin vermedi.
Cumhurbaşkanının bu kararı üzerine halkı barışçıl mücadeleye çağıran Gannuşi, anayasal dayanağı olmayan bu adımın darbe olduğunu vurguladı. Gannuşi, “Türkiye’den aldığımız dersle darbe olduğunda sokağa çıkılması gerektiğini öğrendik. Haberi duyar duymaz dışarı çıktık, önce parti genel merkezine, sonra da Meclis binasına gittik ama kapılar yüzümüze kapandı” dedi.
Başbakan Hişam el-Meşişi “Karışıklığa sebebiyet veren bir konumda olmak istemediğini; Cumhurbaşkanı kimi seçerse görevi ona devredeceğini; Tunus’a herhangi bir konumdan hizmet vermeye hazır olduğunu” belirtti.
Bu darbe teşebbüsünün arkasında, Birleşik Arap Emirlikleri ile Fransa’nın olduğu belirtiliyor. Çok geçmeden, ABD ve İsrail’in kuklası görünümündeki Suudi Arabistanlı yöneticiler de bu darbeyi destekleyici yönde resmi açıklamalar yaptılar.
Türkiye’den Tunus’taki darbeye peş peşe çok net tepkiler geldi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Dışişleri Bakanlığı, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ömer Çelik, AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş ve Meclis Başkanı Mustafa Şentop açıklama yapanlardan bazıları. TBMM Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şentop şu açıklamayı yaptı: 
“Tunus’ta yaşananlar endişe vericidir; seçilmiş parlamentoyu ve milletvekillerini görev yapmaktan men eden kararlar anayasal düzene karşı darbedir. Askeri/bürokratik darbe her yerde gayrı meşrudur; Tunus’ta da gayrı meşrudur. Tunus halkı anayasal düzene ve hukuka sahip çıkacaktır”.
Neden Cumhurbaşkanlığı Darbesi
Anayasa Hukuku Profesörü olduğu iddia edilen Cumhurbaşkanı Said, “Bu durumun darbeyle alakası olduğunu iddia eden, hukuk derslerini gözden geçirsin. Biz darbeci değiliz ama Tunus devletini de kolay lokma yapmayacağız (tam bir darbeci, vesayetçi üslup). Bazıları, bunu nasıl darbe olarak görüyor şaşırıyorum. Ben hukuk okudum ve okuttum ve darbenin ne olduğunu bilirim. Darbe, meşruiyetin dışına çıkmaktır. Ben anayasayı uyguladım. Meclis Başkanına da telefon açtım ve 80. maddeye müracaat edeceğimi söyledim” dedi.
Peki, Cumhurbaşkanının bu sözleri ne kadar doğru? 
Bu sorunun doğru cevabının verilebilmesi için Anayasal hükümlerin bilinmesi lazım.
Tunus’ta şu anda “yarı başkanlık sistemi benzeri” bir hükümet sistemi uygulanıyor. Doğrudan halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanının, Fransa’dakine benzer şekilde tek başına kullanabileceği yetkiler fazla değil. Bazı etkin yetkileri kullanabilmesi, anayasada öngörülen belirli bazı şartların gerçekleşmesine bağladır. Cumhurbaşkanı söz konusu yetkilerini bu şartlar gerçekleşmeksizin kullanamaz. 
Peki, bunlar nelerdir?
(1) Cumhurbaşkanı, bir ay süreyle Meclisin tüm yetkilerini dondurdu.
Anayasa ya göre Cumhurbaşkanının Meclis’i feshetme yetkisi mevcuttur (md. 77). Cumhurbaşkanı bu yetkiyi, Anayasanın 99. maddesinde öngörülen prosedüre göre kullanabilir. Bu maddeye göre, Cumhurbaşkanı tarafından hükümet hakkında verilen güven oylaması talebinin Meclis tarafından reddolunması ya da hakkında güvensizlik oyu verilen hükümetin 30 gün içinde kurulamaması halinde, Meclis Cumhurbaşkanı tarafından feshedilebilir. Bu iki hal dışında Meclis feshedilemez.
Cumhurbaşkanı anayasada öngörülen fesih yetkisini kullanmadığını söylüyor. Fakat Anayasaya göre, Cumhurbaşkanı Meclis’in yetkilerini dondurma kararı alamaz. Anayasal olarak sahip olmadığı bu yetkiyi kullanması, Anayasayı ihlal fiilini teşkil eder.
(2) Cumhurbaşkanı Başbakanı görevden aldı, birçok bakanın görevine son verdi. 
Anayasaya göre, yürütme yetkisi, Cumhurbaşkanı ve başbakanın başkanlık ettiği hükümet tarafından kullanılır (md. 71). Başbakan görevinden istifa etmek istediğinde, istifa dilekçesini yazılı olarak Cumhurbaşkanına sunar. Cumhurbaşkanının sadece Başbakanın istifasını kabul etmeye yetkisi vardır (md. 98/1), onu görevden alma yetkisi yoktur. Başbakanın istifa etmesi halinde, hükümet üyelerinin tamamının görevi sona erer (md. 98/1). 
Henüz atanmış bir başbakan yoktur. Başbakan istifa ettiği zaman, tüm hükümetin görevi sona erse de, Anayasanın 100. maddesinde öngörülen usule göre, Bakanlar Kurulunun önerdiği bir kişinin Cumhurbaşkanı tarafından Başbakan olarak görevlendirilmesi üzerine mevcut hükümet, yeni hükümet kuruluncaya kadar görevini yürütür. Başbakanın görevden alınması hali Anayasada düzenlenmediği için, görevden alındığı zaman hangi prosedürün uygulanacağı Anayasada öngörülmemiştir. Kıyasen 100. madde uygulanacağı söylenebilir. Bu sefer de, bu maddenin gereği yerine getirilmiş değildir. Görevden alındığı söylenen başbakan, görevini sürdürmeye devam ediyor. Bu kişi her ne kadar yenisi göreve başlayıncaya kadar resmiyette görevini sürdürecek olsa da, fiiliyatta tamamen yönetim Cumhurbaşkanının inisiyatifindedir. Başbakan kukla ve göstermelik olarak görevdedir.
(3) Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanını arayarak, Anayasanın 80. maddesinden kaynaklanan Olağanüstü/istisnai Hal (OHAL) ilan etme yetkisini kullanacağını söylemiş.
Cumhurbaşkanının OHAL ilan edebilmesi için, Başbakanla istişare etmesi lazım (AY. md. 80/1). Oysa Başbakanı görevden aldığı için, ortada başbakan yoktur. Olması gereken, derhal başbakanı atayıp ondan sonra da onunla istişare etmesidir. Bu gerekliliğe uyulmamış. Ayrıca Anayasa Mahkemesi Başkanı ile Meclis Başkanına da bilgi vermesi lazım. Oysa, Cumhurbaşkanı Meclis’in tüm yetkileri dondurmuş, Meclis başkanını devre dışı bırakmıştır.
Meclisin, bu süre boyunca sürekli oturum halinde olması gerekir. Cumhurbaşkanı, bu durumda Meclisi feshedemez ve hükümete karşı gensoru önergesi verilemez (AY. md. 80/2).
Oysa Cumhurbaşkanı, Anayasanın bu açık hükmüne rağmen, Meclisin bir ay süreyle bütün faaliyetlerini dondurarak kapısına kilit vurmuş, kapıların önüne askerleri yığarak Meclis üyelerinin Meclise girmesini men etmiştir.
Anlayacağınız, Cumhurbaşkanı, OHAL ilan işlemini yapma yetkisini de anayasada öngörülen usullere tamamen aykırı bir şekilde kullanmıştır.
(4) Cumhurbaşkanı, Meclis üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması yönünde karar vermiştir. Oysa bu yetki Meclise aittir (AY. md. 69). 
Bunun, askeri cunta yönetiminin sabık meclis üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması yönündeki kararından bir farkı yoktur.
(5) Cumhurbaşkanı, yolsuzluk dosyalarını ortaya çıkarma gerekçesiyle BAŞSAVCILIK görevini de üstlendiğini belirtti. 
Anayasaya göre, ceza yargı sisteminin bir parçası olan savcılar anayasal korumalardan yararlanırlar. Savcılar, görevlerini kanunla belirlenen şekilde ve devletin ceza politikası çerçevesinde, kanunla belirlenen prosedürlere uygun olarak yerine getirirler (md. 115).
Cumhurbaşkanı, askeri yönetimlerinde bile rastlanmayacak bir şekilde, anayasada ceza yargı sisteminin bir parçası olarak öngörülen başsavcılık görevini üstlenmiştir.
Nihai Değerlendirme
Bütün bu yaşananlara göre, askeri darbeler döneminde yaşananlara benzer şekilde, Cumhurbaşkanının, askerlerin de verdiği destekle olağan anayasal düzenin ötesine geçerek Cumhurbaşkanlığı darbe fiilini gerçekleştirdiği söylenebilir. Bunun aksini iddia etmek, sivil anayasal sistemin ne olduğunu bilmemektir.
Meclis Başkanı ve Nahda Lideri Gannuşi,  her ne kadar 15 Temmuzda Türkiye’de Fetöcü ihanet örgütünün gerçekleştirdiği darbe teşebbüsü karşısında Türk halkının ortaya koyduğu şanlı direnişi emsal aldıklarını söylese de, darbeye karşı duranların zayıflığı ve verilen tepkideki cılızlık sebebiyle, darbeye karşı duruşun oldukça etkisiz kaldığı söylenebilir.
Umarım bu süreç, süreklilik arz etmez. Tunus’ta demokrasinin az hasarla devam etmesi, tekrardan anayasal düzene dönüşe bağlıdır. Bunun gerçekleşmesi halinde, dış güçlerin Tunus üzerinde oynadıkları oyunların etkisi nispeten azalacaktır. Sadece kendilerine demokrat olan sözüm ona ileri demokrasi oldukları söylenen devletler yerine, çok daha net duruş sergileyen Türkiye’nin etkinliği bu konuda çok daha olumlu sonuçlar verebilecektir.

E-posta   Facebook   Twitter     Yazdır   Önceki sayfa   Sayfa başına git  
Bu yazı 26460 defa okunmuştur.
YAZARIN DİĞER YAZILARI
ÇANAKKALE’DEN 15 TEMMUZA: KAHRAMAN HALKIMIZIN VATAN SAVUNMASI
7/15/2021
TÜRKİYE’DE YAKIN GELECEKTE ERKEN SEÇİM OLABİLİR Mİ?
7/8/2021
BİZ DE BAŞÖRTÜSÜ HUSUMETİ BİTTİ ZANNEDİYORDUK; MEĞERSE…
6/28/2021
BAŞKANLIK SİSTEMİ ŞAHANE, “TROLLÜK” YAFTALARI GERİ İADE!
6/19/2021
HDP, KAPATILMALI MI; KAPATILABİLİR Mİ?
6/8/2021
KORSAN İSRAİL DEVLETİNİN ZULMÜNE UĞRAYAN MAZLUM FİLİSTİN HALKI
5/23/2021
TÜRKİYE’DE PARTİLİ CUMHURBAŞKANLIĞI: ÇOK KÖTÜ BİR ŞEY Mİ?
5/10/2021
DÜNYANIN EN BÜYÜK KORSAN DEVLETİN BAŞI: ERMENİ SOYKIRIMI DEDİ
4/30/2021
RECEP TAYYİP ERDOĞAN: FİKRÎ İKTİDARIMIZI HÂLÂ TESİS EDEMEDİK
4/21/2021
VESAYETÇİLERLE DEMOKRASİ YANLILARI İÇİN TURNUSOL KÂĞIDI: 104 AMİRALİN E-BİLDİRİSİ
4/11/2021
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’NİN FESHEDİLMESİ KARARI İPTAL EDİLEBİLİR Mİ?
4/2/2021
TÜRKİYE’NİN İSTANBUL SÖZLEŞMESİNDEN ÇEKİLMESİNE NİÇİN BU KADAR SERT TEPKİ VERİLİYOR?
3/24/2021
TAKLİTCİ DEĞİL TÜRKİYE’NİN GERÇEKLERİNE UYGUN BİR ANAYASANIN YAPILMASI
3/15/2021
1000 YIL SÜRECEK DENİLEN 28 ŞUBAT’IN TAHRİBATLARI VE TAMİRATLAR
3/6/2021
YENİ ANAYASA: BAŞKANLIK SİSTEMİ Mİ GÜÇLENDİRİLMİŞ PARLAMENTER SİSTEM Mİ (2)?
2/25/2021
YENİ ANAYASA: BAŞKANLIK SİSTEMİ Mİ GÜÇLENDİRİLMİŞ PARLAMENTER SİSTEM Mİ (1)?
2/16/2021
CUNTA ANAYASASINDAN DEMOKRATİK SİVİL ANAYASAYA: TAŞLI YOLLAR
2/7/2021
YARATILIŞ MODELİ KONGRESİ EVRİMCİLERİ NİÇİN RAHATSIZ ETTİ?
1/29/2021
VESAYETÇİ ZİHNİYETE GÖRE ÖZDE CUMHURBAŞKANI(!?) NASIL SEÇİLİR?
1/20/2021
BAŞÖRTÜLÜ HÂKİMLER Mİ BAŞI AÇIK HÂKİMLER Mİ TARAFSIZ KARAR VERİR?
1/11/2021
1876 KÂNÛN-I ESÂSÎ’DE ÇEVİRİ HATALARI: TBMM BAŞKANINA ÇAĞRIMDIR
1/2/2021
HARF DEVRİMİNİN TÜRK DİLİNDE MEYDANA GETİRDİĞİ SONUÇLAR
12/23/2020
TÜRKİYE’DE BAŞKANLIK SİSTEMİNİN FİKİR BABASI: PROF. DR. BURHAN KUZU
12/14/2020
FRANSA’DA ÇOĞULCULUK VE HOŞGÖRÜ YERİNİ FAŞİZME Mİ BIRAKIYOR?
12/5/2020
CHP, HDP, SP VE İYİ PARTİ ANAYASASI İNKÂR EDİLDİ, İYİ PARTİ’DE NELER OLUYOR?
11/26/2020
HANGİ CUMHURİYET YAŞASIN?
11/17/2020
ABD’DEKİ SEÇİMLER Mİ, YOKSA VENEZUELA’DAKİ SEÇİMLER Mİ DAHA AZ HİLELİ?
11/8/2020
İZMİR DEPREMİ VE HÜKÜMETE BİR ÖNERİ
10/31/2020
Tarikatlar Atatürk’ün 1924 Anayasası’nda teminat altında idi
10/24/2020
ENİS BERBEROĞLU MİLLETVEKİLLİĞİNE GERİ DÖNEBİLİR Mİ?
10/14/2020
CHP’NİN SÖZÜNÜ ETTİĞİ “GÜÇLENDİRİLMİŞ PARLAMENTER SİSTEM” MÜMKÜN MÜDÜR?
10/4/2020
RECEP TAYYİP ERDOĞAN 2023 SEÇİMLERİNDE CUMHURBAŞKANLIĞINA ADAY OLABİLİR Mİ?
9/23/2020
İSTANBUL SÖZLEŞMESİNE GÖRE, DEVLET KADINA YÖNELİK 'ALKOL TEMELLİ ŞİDDETLE' MÜCADELE ETMEMELİ Mİ?
9/13/2020
TÜRK TOPLUMUNUN TEMELİ OLAN AİLEDE “ALARM ZİLLERİ” ÇALIYOR?
8/27/2020
15 YAŞ ALTI KIZLARLA İMAM NİKÂHI İLE EVLİLİK SUÇ MU, DEĞİL Mİ?
8/16/2020
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ: “BAL”IN İÇİNE ZEHİR KATILARAK SERVİS EDİLMESİ
8/5/2020
ZİNCİRLERİNİ KIRAN AYASOFYA-İ KEBİR CAMİ-İ ŞERİF’İNDE İLK CUMA NAMAZI
7/25/2020
15 TEMMUZ BENZERİ YENİ BİR İHANET KALKIŞMASI YAŞANABİLİR Mİ?
7/15/2020
27 MAYIS ASKERİ DARBESİNİN YASSIADA CİNAYET MAHKEMESİ İLGA EDİLDİ
7/6/2020
FETH-İ MÜBİN’İN SEMBOLÜ AYASOFYA SAN’AT VE İMAJA FEDA EDİLEMEZ
6/20/2020
AYASOFYA’YA DANIŞTAY KARARIYLA CAMİ STATÜSÜ KAZANDIRILMASI
6/9/2020
TÜRKİYE’DE ASKERÎ DARBELERİN ANASI: 27 MAYIS 1960
5/31/2020
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ: AİLE VE KADINLAR KORUNUYOR MU TAHRİP Mİ EDİLİYOR?
5/18/2020
ALİ ERBAŞ’IN ŞAHSINDA HUTBELERE LGBTİ+ AYARI MI ÇEKİLMEK İSTENİYOR?
5/5/2020
CORONA SÜRECİNDE YAŞANAN KÜRESEL EKONOMİK SAVAŞLARIN GALİBİ KİM OLACAK?
4/24/2020
CORONA VİRÜSÜ KÜRESEL OPERASYONA MI DÖNÜŞÜYOR?
4/13/2020
CORONA VİRÜSÜNE KARŞI “DUA İLE MÜCADELE” ÇOK MU SAÇMA?
4/1/2020
CORONA VİRÜSÜNE KARŞI HANGİ ÜLKELER BAŞARILI, HANGİLERİ BAŞARISIZ?
3/21/2020
İDLİB’DE NE İŞİMİZ Mİ VAR? ŞEHİTLİK TEPESİ BOŞ MU KALMALI?
3/10/2020
28 ŞUBAT, RAND CORPORATİON: YENİ BİR DARBE Mİ GELİYOR?
2/29/2020
SORUYORUM: FETÖ İHANET ÖRGÜTÜ’NÜN SİYASİ AYAĞI KİMLER OLABİLİR?
2/18/2020
ANAYASA MAHKEMESİ KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİ ÇABALARINI SABOTE Mİ ETTİ?
2/9/2020
ELAZIĞ VE MALATYA DEPREMİ SONRASI SKANDAL MAÇ ERTELEME KARARI
1/28/2020
HAKİKATEN TÜRK ASKERİ’NİN LİBYA’DA NE İŞİ Mİ VAR?
1/18/2020
İNSANCIL(!) BATIDA FAŞİST BİRİNE VERİLEN NOBEL ÖDÜLÜ
1/8/2020
KANAL İSTANBUL KAMPLAŞMASI: YENİ GEZİ EYLEMLERİ HAZIRLIĞI MI YAPILIYOR?
12/30/2019
YENİ PARTİLERİN TOPLUMDA KARŞILIĞI VAR MIDIR?
12/24/2019
YORUMLAR
Toplam 1 yorum var, 1 adet görüntüleniyor. Onay bekleyen yorum yok.
Üye girişi yapmadınız. Misafir olarak yorum ekleyebilirsiniz. Üye olmak için tıklayın.
  Yorumcuların dikkatine…

İmlası çok bozuk,
Büyük harfle yazılan,
Habere değil yorumculara yönelik,
Diğer kişilere hakaret niteliği taşıyan,
Argo, küfür ve ırkçı ifadeler içeren,
Bir iki kelimelik, konuyu zenginleştirmeyen,

yorumlar KESİNLİKLE YAYIMLANMAYACAKTIR.
Adnan METİN 30 Temmuz 2021 Cuma 08:31

YÜREĞİNİZE SAĞLIK BAŞARILARINIZIN DEVAMINI DİLİYORUZ. SELAMÜNALEYKÜM.

Yorumu oyla      39      42  
SOSYAL MEDYADA TAKİP ET
FACEBOOK'TA TURKTIME
TWITTER'DA TURKTIME
 
KATEGORİLER
FOTO GALERİ
VİDEO GALERİ
ETİKETLER
  •KÜNYE
  •İLETİŞİM
  •REKLAM
 
 
  •Güncel
  •Siyaset
  •Dünya
  •Medya
  •Magazin
  •Spor
  •Kültür
  •Sağlık
  •Ekonomi
  •Dünya
  •Spor
  •Kültür
  •Ekonomi
  •Sağlık
  •Medya
  •Siyaset
  •Güncel
  •Aktüel
  •Dünya
  •Spor
  •Kültür
  •Ekonomi
  •Sağlık
  •Medya
  •Siyaset
  •Güncel
  •Aktüel
MERSİN
Tehdit
Chloe Loughnan
ygs soru ve cevapları
tekne
Devlet Bahçeli
Ersun Yanal
FED
İthalat