ZEYNO BARAN: BAĞIMSIZ KÜRT DEVLETİ İŞİ HAYAL GİBİ
Hudson Enstitüsü Avrasya Politikası Merkezi Müdürü ve Türkiye Uzmanı Zeyno Baran, yaklaşan ABD başkanlık seçimleri ve Türkiye'ye etkileri hakkında konuştu.
21.01.2008 - 00:05
Başkanlık seçimlerinin sonucu yalnızca ABD'yi değil, Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. Hudson Enstitüsü'ne bağlı Avrasya Politikası Merkezi Müdürü ve Türkiye Uzmanı Zeyno Baran'la, başkanlık seçimine katılan iddialı adaylar ve Türkiye'ye etkileri hakkında konuştuk..
- ABD'de başkanlık yarışı tüm hızıyla sürüyor. Sizce hangi adaylar şanslı görünüyor?
- Eyalet seçimleri sonucunda demokrat adaylar arasından ya Bill Clinton'ın eşi Hillary Clinton ya da babası Kenyalı olan Barack Obama ipi göğüsleyecek. Cumhuriyetçiler arasında ilk iki eyalette yapılan seçimlere bakılacak olursa özellikle dindar Evangelist kesimin desteklediği Arkansas eski valisi ve vaiz Mike Huckabee ve Vietnam Savaşı sırasında uçağı düşüp beş yıl esir hayatı yaşayan Arizona Senatörü John McCain önde gözüküyor. Ancak New York'ta suç oranını düşürmesiyle takdir kazanan eski Belediye Başkanı Rudy Giuliani'nin, Huckabee'ye göre aday olma şansı çok daha fazla. Giuliani'nin tüm stratejisi, Florida'daki oylamada 'yarışa girmek' yönündeydi, Iowa ve New Hampshire'da neredeyse hiç kampanya yapmadı. O nedenle şu andaki durumuna bakıp onu aday adaylarından silmek yanlış olur. Eyalet seçimleri temmuz ayına kadar sürecek, ancak kimin aday olacağı 5 Şubat'taki 'Süper Salı' denilen günden sonra belli olacak. Zira o gün 22 eyalette birden ön seçim yapılmış olacak.
TÜRKİYE'Yİ BİLMİYOR
- Son yıllarda ABD'deki Türkler, Demokratlara daha yakın duruyorlar. Demokrat adaylarının Türkiye'ye bakışları nasıl? Türkiye konusunda en çok bilgi sahibi olan kim?
- Hillary Clinton'ın dış politika ekibi tamamen eşinin ekibi, yani Türkiye'ye çok önem veren, ikili ilişkilerin güçlü olmasını isteyen, Bush yönetiminin Türkiye'yi çok ihmal ettiğini düşünen kişilerden oluşuyor. Barack Obama'nın ekibi ise Türkiye'yi pek bilmeyen, bilse de o kadar önem vermeyen kişilerden oluşuyor diyebiliriz, en azından Clinton ile karşılaştırınca... Tabii sonuçta Türkiye ile ilişkilerde reel politika belirleyici olacak. ABD'nin Rusya, İran, Çin gibi diğer büyük ülkelerle kuracağı dengeler ve Ortadoğu barışı, Irak'tan asker çekmek, El Kaide ile savaş gibi hassas konular bu reel politikanın çerçevesini belirleyecek. Nitekim, hatırlanırsa Bush yönetimi de göreve geldiğinde Türkiye'ye çok önem veren ve Türkiye ile pek çok konuda çok yakın çalışmak isteyen kişilerden oluşuyordu, ancak Irak olayı tüm bu hesapları altüst etti.
- Bush gibi koyu bir dindar olan Huckabee ve diğer güçlü Cumhuriyetçi adayların Türkiye'ye bakışı nasıl?
- Cumhuriyetçiler'den Huckabee'nin Türkiye yaklaşımının ne olduğunu bilmek zor, ama çıkış noktası Hıristiyan bazlı olduğundan, dinin Türkiye'ye bakışına etkisi olacaktır. McCain ise tüm Cumhuriyetçi adaylar arasında en sağlam, demokrat ve bağımsızlar tarafından bile saygı duyulan bir kişi. McCain'in Türkiye yaklaşımı Clinton'dan farklı olmayacaktır.
KÜRT DEVLETİ İŞİ ZOR
- Türk-Amerikan ilişkilerini yakından ilgilendiren bir konu da Irak'ın geleceği ve ülkenin kuzeyinde oluşan Kürt yönetimi. Adayların olası bir Kürt devleti formülüne bakışları nedir?
- Adaylardan hiçbirinin bağımsız Kürt devleti formülüne yaklaşacağını sanmıyorum, çünkü en başta, Irak'a komşu ülkelerin hiçbiri bunu istemiyor. Ama tabii beklenmedik gelişmeler doğrultusunda bu noktaya gelinirse o başka. Ancak göreve başladıklarında, Irak'ın toprak bütünlüğünün devam etmesi amaçlı politikalar güdeceklerdir.
- Ortadoğu'yu ve Türkiye'yi yakından ilgilendiren konulardan biri de ABD'nin Büyük Ortadoğu Projesi (BOP). Olası başkanlar bu projeye nasıl bakıyorlar?
- Başkan kim olursa olsun BOP'da biraz klasik reel politika çizgisine dönüş olur diye düşünüyorum. Zaten Başkan Bush yönetimi de bu konuda önceliklerini değiştirmeye başladı. Bence adaylar arasında en önemli farklar şunlar olacaktır: Hillary Clinton başkan olursa ilk günden, İsrail-Filistin sorununun çözümüne yönelik bir strateji belirlenecek, hatta belki eşi Bill Clinton özel temsilci olarak, bıraktığı yerden bu sorunun çözümüne devam edecektir. Bir diğer Demokrat aday Obama ise Cumhuriyetçilerin aksine İran'la açılıma önem verecektir. McCain ve Huckabee, İran konusunda şahin noktada duracaklardır.
- Türkiye'nin Rusya ve Orta Asya ülkeleriyle ticari ve stratejik ilişkileri son yıllarda gelişiyor. Başkan adaylarının bu bölge ülkelerine bakışı nasıl?
- McCain, Clinton ile birlikte yeni bir Rusya yaklaşımı üzerinde duracaktır. McCain Rusya'yı sanayileşmiş ülkeler kulübü olan G-8'den atmayı bile önermişti. Yani Bush döneminde yürütülen Amerikan-Rus yakın ilişkileri sona erecektir. Ayrıca Pakistan ve Afganistan konuları ve genel Orta Asya, Kafkasya, Karadeniz bölgeleri özellikle Clinton ve McCain tarafından üzerinde durulacak konuların başında gelecektir. Ayrıca Bush yönetiminden tarz olarak farklı olsa da Obama dışındaki tüm adaylar Bin Ladin/radikal İslam konusuna çok önem vereceklerdir.
- Eyalet seçimleri sonucunda demokrat adaylar arasından ya Bill Clinton'ın eşi Hillary Clinton ya da babası Kenyalı olan Barack Obama ipi göğüsleyecek. Cumhuriyetçiler arasında ilk iki eyalette yapılan seçimlere bakılacak olursa özellikle dindar Evangelist kesimin desteklediği Arkansas eski valisi ve vaiz Mike Huckabee ve Vietnam Savaşı sırasında uçağı düşüp beş yıl esir hayatı yaşayan Arizona Senatörü John McCain önde gözüküyor. Ancak New York'ta suç oranını düşürmesiyle takdir kazanan eski Belediye Başkanı Rudy Giuliani'nin, Huckabee'ye göre aday olma şansı çok daha fazla. Giuliani'nin tüm stratejisi, Florida'daki oylamada 'yarışa girmek' yönündeydi, Iowa ve New Hampshire'da neredeyse hiç kampanya yapmadı. O nedenle şu andaki durumuna bakıp onu aday adaylarından silmek yanlış olur. Eyalet seçimleri temmuz ayına kadar sürecek, ancak kimin aday olacağı 5 Şubat'taki 'Süper Salı' denilen günden sonra belli olacak. Zira o gün 22 eyalette birden ön seçim yapılmış olacak.
TÜRKİYE'Yİ BİLMİYOR
- Son yıllarda ABD'deki Türkler, Demokratlara daha yakın duruyorlar. Demokrat adaylarının Türkiye'ye bakışları nasıl? Türkiye konusunda en çok bilgi sahibi olan kim?
- Hillary Clinton'ın dış politika ekibi tamamen eşinin ekibi, yani Türkiye'ye çok önem veren, ikili ilişkilerin güçlü olmasını isteyen, Bush yönetiminin Türkiye'yi çok ihmal ettiğini düşünen kişilerden oluşuyor. Barack Obama'nın ekibi ise Türkiye'yi pek bilmeyen, bilse de o kadar önem vermeyen kişilerden oluşuyor diyebiliriz, en azından Clinton ile karşılaştırınca... Tabii sonuçta Türkiye ile ilişkilerde reel politika belirleyici olacak. ABD'nin Rusya, İran, Çin gibi diğer büyük ülkelerle kuracağı dengeler ve Ortadoğu barışı, Irak'tan asker çekmek, El Kaide ile savaş gibi hassas konular bu reel politikanın çerçevesini belirleyecek. Nitekim, hatırlanırsa Bush yönetimi de göreve geldiğinde Türkiye'ye çok önem veren ve Türkiye ile pek çok konuda çok yakın çalışmak isteyen kişilerden oluşuyordu, ancak Irak olayı tüm bu hesapları altüst etti.
- Bush gibi koyu bir dindar olan Huckabee ve diğer güçlü Cumhuriyetçi adayların Türkiye'ye bakışı nasıl?
- Cumhuriyetçiler'den Huckabee'nin Türkiye yaklaşımının ne olduğunu bilmek zor, ama çıkış noktası Hıristiyan bazlı olduğundan, dinin Türkiye'ye bakışına etkisi olacaktır. McCain ise tüm Cumhuriyetçi adaylar arasında en sağlam, demokrat ve bağımsızlar tarafından bile saygı duyulan bir kişi. McCain'in Türkiye yaklaşımı Clinton'dan farklı olmayacaktır.
KÜRT DEVLETİ İŞİ ZOR
- Türk-Amerikan ilişkilerini yakından ilgilendiren bir konu da Irak'ın geleceği ve ülkenin kuzeyinde oluşan Kürt yönetimi. Adayların olası bir Kürt devleti formülüne bakışları nedir?
- Adaylardan hiçbirinin bağımsız Kürt devleti formülüne yaklaşacağını sanmıyorum, çünkü en başta, Irak'a komşu ülkelerin hiçbiri bunu istemiyor. Ama tabii beklenmedik gelişmeler doğrultusunda bu noktaya gelinirse o başka. Ancak göreve başladıklarında, Irak'ın toprak bütünlüğünün devam etmesi amaçlı politikalar güdeceklerdir.
- Ortadoğu'yu ve Türkiye'yi yakından ilgilendiren konulardan biri de ABD'nin Büyük Ortadoğu Projesi (BOP). Olası başkanlar bu projeye nasıl bakıyorlar?
- Başkan kim olursa olsun BOP'da biraz klasik reel politika çizgisine dönüş olur diye düşünüyorum. Zaten Başkan Bush yönetimi de bu konuda önceliklerini değiştirmeye başladı. Bence adaylar arasında en önemli farklar şunlar olacaktır: Hillary Clinton başkan olursa ilk günden, İsrail-Filistin sorununun çözümüne yönelik bir strateji belirlenecek, hatta belki eşi Bill Clinton özel temsilci olarak, bıraktığı yerden bu sorunun çözümüne devam edecektir. Bir diğer Demokrat aday Obama ise Cumhuriyetçilerin aksine İran'la açılıma önem verecektir. McCain ve Huckabee, İran konusunda şahin noktada duracaklardır.
- Türkiye'nin Rusya ve Orta Asya ülkeleriyle ticari ve stratejik ilişkileri son yıllarda gelişiyor. Başkan adaylarının bu bölge ülkelerine bakışı nasıl?
- McCain, Clinton ile birlikte yeni bir Rusya yaklaşımı üzerinde duracaktır. McCain Rusya'yı sanayileşmiş ülkeler kulübü olan G-8'den atmayı bile önermişti. Yani Bush döneminde yürütülen Amerikan-Rus yakın ilişkileri sona erecektir. Ayrıca Pakistan ve Afganistan konuları ve genel Orta Asya, Kafkasya, Karadeniz bölgeleri özellikle Clinton ve McCain tarafından üzerinde durulacak konuların başında gelecektir. Ayrıca Bush yönetiminden tarz olarak farklı olsa da Obama dışındaki tüm adaylar Bin Ladin/radikal İslam konusuna çok önem vereceklerdir.
Soykırım tartışmasını çoktan kaybettik - Adayların kampanyalarına bakarsak nasıl bir başkan olma ihtimalleri var?
- İlk ön seçimlerin yapıldığı Iowa'da yarıştan galip çıkan Cumhuriyetçi Huckabee'nin politikalarının ne olacağı belli değil, ama eğer başkan olursa ki çok az bir ihtimal, klasik cumhuriyetçi çizgiyi izlemeye çalışacaktır. Demokrat Obama en 'farklı' çizgide durarak başkan olmaya çalışıyor. Ancak eğer başkan olursa o bile radikal değişiklikler yapmayacak, yapamayacaktır. En istikrarlı olarak klasik ABD başkanı çizgisini devam ettirecek Cumhuriyetçilerin arasında en liberal olan McCain ve Demokratlar'dan Clinton olacaktır. Tabii Clinton'ın kadın olması ve Bill'in yanında olması bazı farklılıklar getirecektir. Örneğin Müslüman dünyasında kadın haklarına önem veren yeni açılımlar olabilir.
- Adayların başkan olmaları halinde Temsilciler Meclisi'nde oylanmayı bekleyen Ermeni Yasa Tasarısı konusunda tutumları nasıl olacak?
- Tüm adaylar içinde Ermeni tasarısını geçirmesi en mümkün olan Barack Obama. Çünkü bu konuya çok önem veren arkadaşları ve danışmanları var. Obama'dan sonra bir din adamı olan Huckabee, Ermeni tasarısına sıcak bakabilir. Çünkü Ermeniler bu konuyu Müslüman-Hıristiyan çizgisine çekebilir. Ancak her zaman olduğu gibi, sonuçta Beyaz Saray ikili ilişkilerin ve bölge dengelerinin durumuna göre hareket edecektir. Yeni ekip başa geçince, Türkiye'nin 'vazgeçilmez' bir partner olduğunu somut bir şekilde hatırlaması gerekecektir. Ancak "Soykırım olmuş mu, olmamış mı?" tartışmasını çoktan kaybettik. Artık lobi içinde tek konuşulan, bunun ne zaman söyleneceği...
SABAH
YORUMLAR
Onay bekleyen yorum yok.
|
Yorumcuların dikkatine… • İmlası çok bozuk, • Büyük harfle yazılan, • Habere değil yorumculara yönelik, • Diğer kişilere hakaret niteliği taşıyan, • Argo, küfür ve ırkçı ifadeler içeren, • Bir iki kelimelik, konuyu zenginleştirmeyen, yorumlar KESİNLİKLE YAYIMLANMAYACAKTIR. |
Bu haber henüz yorumlanmamış...
KATEGORİDEKİ DİĞER HABERLER
ÇOK OKUNANLAR
EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ
SOSYAL MEDYADA TAKİP ET
ÇOK YORUMLANANLAR
FACEBOOK'TA TURKTIME
TWITTER'DA TURKTIME
