Tehlikeli yükseklik: Gizli hipertansiyon 

Kan basıncı ya da bilinen adıyla tansiyon, kalbin pompaladığı kanın damar duvarına uyguladığı basınçtır. Bu değer, sistolik (büyük) ve diyastolik (küçük) olarak ikiye ayrılır.

Bazı kişilerde sadece gece ya da sabah tansiyon yüksektir. Gündüz ölçümlerinde normal çıkar. Bu duruma maskeli hipertansiyon ya da gizli hipertansiyon denir.
Maskeli hipertansiyon, özellikle kalp krizi ve felç riskini artıran sinsi bir tablodur. Bu yüzden:
- Evde ölçümler yapılmalı.
- Gerekiyorsa 24 saatlik tansiyon holteri takılmalıdır.
(Kaynak: Journal of Hypertension – Ambulatory blood pressure monitoring in diagnosis)

Tansiyon değerleri nasıl sınıflandırılır?

Yüksek tansiyonun en tehlikeli yanı, yıllarca hiçbir belirti vermeden ilerlemesidir. Bu yüzden ona “sessiz katil” denir. Kalp, beyin, böbrek ve göz damarlarını yavaş yavaş yıpratır.
Yüksek tansiyon, Türkiye’de her 3 erişkinden 1’inde görülmektedir. Ancak yarısından fazlası tansiyon hastası olduğunu bilmez. (Kaynak: Türk Kardiyoloji Derneği – Hipertansiyon Raporu 2023)

Sonuç: Ölçmeden bilemezsiniz
Tansiyon sessizce yükselir ama hasarı sessiz olmaz: Felç, kalp yetmezliği, böbrek kaybı, görme kaybı... Bu yüzden tek bir ölçüme değil, düzenli takibe ihtiyaç vardır.
Tansiyonunuzu ölçmeden, sağlık durumunuzu bilemezsiniz.

Evde ölçüm yaparken nelere dikkat edilmeli?
Doğru sonuçlar için aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:
- Ölçümden önce 5 dakika oturarak dinlenin.
- Ayaklar yere tam basmalı, sırtınız dik olmalı.
- Kola uygun büyüklükte manşet kullanılmalı
- Konuşmadan, bacak bacak üstüne atmadan ölçüm yapılmalı.
- Arka arkaya 2 ölçüm yapılmalı, ortalaması alınmalı
(Kaynak: American Heart Association – How to measure blood pressure at home)
Ölçtüğünüz         değer yeterli değil
Bazı hastalar bir kez 120/80 görüp “bende sorun yok” diyerek yıllarca ölçüm yapmaz.
Oysa tansiyon gün içinde değişkendir.
- Sabah, öğle ve akşam ölçümleri farklı olabilir.
- Özellikle diyabet, böbrek hastalığı ya da obezite gibi eşlik eden hastalıklar varsa, hedef değerler daha düşük tutulmalıdır. (Kaynak: NIH – Understanding blood     pressure variability)

Evde mi ölçelim, hastanede mi?
Tansiyon ölçümünde “doğru yer” kavramı da önemlidir.
- Hastanede ölçülen değerler, bazen stres ve kaygı nedeniyle yükselmiş olabilir. Buna “beyaz önlük hipertansiyonu” denir.
- Bu yüzden evde, dinlenmiş şekilde yapılan ölçümler daha güvenilirdir. (Kaynak: Mayo Clinic – White coat syndrome) Tansiyonunuzu günde iki kez (sabah ve akşam) ve en az 3 gün art arda ölçmeniz önerilir. Bu ölçümler ortalama alındığında gerçek tansiyon değeri ortaya çıkar.

Sabahları tansiyon neden daha yüksektir?
Sabah saatlerinde vücudun hormon düzeyleri ve sinir sistemi aktivitesi artar. Bu da tansiyonu yükseltebilir. Sabah uyanınca 135/85 üzeri değerler, gizli hipertansiyon uyarısı olabilir.
Özellikle sabah baş ağrısıyla uyanan kişilerde bu durum dikkatle değerlendirilmelidir.
(Kaynak: Cleveland Clinic – Morning hypertension and risk of stroke)

 Damarlarınızın yaşı kaç?
Yüksek tansiyon, biyolojik yaşınızı büyütür. Çünkü damar duvarlarında elastikiyet kaybı yapar, iç yüzeyde hasar bırakır.
- Bu da damar yaşınızı artırır.
- Yani siz 55 yaşında olsanız da damarlarınız     70 gibi davranabilir.
Bu yüzden tansiyon yalnızca rakam değil, damar sağlığının aynasıdır. (Kaynak: Harvard Health – Arterial stiffness and blood pressure)

- Tansiyonu sadece ilaçla mı düşürebiliriz?
- Tuzu azaltmak ve kilo vermek hangi seviyede etkili?
- Hibiskus, nar suyu, sarımsak gibi doğal ürünler işe yarıyor mu?
- Potasyum, magnezyum ve D vitamini takviyeleri ne zaman önerilir?
- “İlaçsız yaşam” ideal mi yoksa riskli mi?