Bush yönetiminin 11 Eylül sonrası terör zanlılarının sorgulamaların işkenceye başvurmasının belgelerini yayımlayan, ancak CIA sorgucularının kovuşturmaya uğramayacağını söyleyen ABD Başkanı Barack Obama, işkence yetkisini veren Bush yönetimi yetkililerinin kovuşturulmasına kapıyı açık bıraktı. Bu durum ABD’de büyük tartışma koparırken, George W. Bush’un bile yargılanmasının gündeme gelebileceği yorumları yapılıyor.
Beyaz Saray’ın verdiği yasal yetkiyle davranan ajanlar için hukuksal kılıfını hazırlayan Bush yönetimi avukatları arasında ayrım koyan Obama, “Bu operasyonları Beyaz Saray’ın sağladığı hukuksal görüş ya da rehberlik çerçevesinde yürütmüşlerin kovuşturmaya uğramasını münasip bulmuyorum. Bu hukuki kararları hazırlamış avukatlar hakkındaki kararı ise çeşitli yasaların kapsadığı alanda adalet bakanının vermesi münasip olur” dedi. “Bu çok karmaşık hususlar barındıran bir mesele” temkinini koruyan Obama, Kongre’nin 11 Eylül saldırılarıyla ilgili komisyona benzer şekilde iki partili gözden geçirme komisyonu kurabileceğini ekledi.
Emanuel’i yalanladı
Böylece Obama Beyaz Saray Genel Sekreteri Rahm Emanuel’i yalanlamış oldu. Zira Emanuel pazar günü ABC’ye demecinde ‘Başkan’ın sorgu politikalarını şekillendirmiş kişilerin peşine düşülmesini istemediğini’ söylemişti. “Kimin doğruyu söylediği konusunda ben olsam Başkan’a güvenirdim. Duyduğum kadarıyla kendisi Emanuel’den de benden de daha çok oy almış” esprisini yapan Beyaz Saray sözcüsü Robert Gibbs de, kararı adalet bakanlığının vereceğini teyit etti.
Topun ağzındaki üçlü
Cumhuriyetçiler Obama’ya kızıp eski bir başkana verilmiş hukuki tavsiyeler suç sayılırsa başkanlık müessesesinin zarar göreceğini savundu. Topun ağzına en yakın üç kişi Bush dönemi adalet bakanlığı yetkilileri Jay Bybee (şimdi yargıç), John Yoo (şimdi profesör) ve Steven Bradbury.
Soruşturma-yargılama sürecinin açılıp açılmamasıyla ilgili tartışmalara tuzu biberi Senato’nun silahlı hizmetler komisyonunun 261 sayfalık, 1800 dipnotlu raporu tuz biber ekti.
Rapora göre, Bush yönetiminin istihbarat ve askeri yetkilileri işkence içeren sorgu yöntemlerini, bunlara hukuki onay verilmeden, hatta ilk üst düzey Kaide zanlısı yakalanmadan aylar önce hazırlamış. CIA ve Pentagon yetkilileri işkence kullanmanın yollarını 11 Eylül saldırılarından iki ay sonra, Aralık 2001’de araştırmaya başlamış. Rapor 28 Mart 2002’de yakalanan üst düzey Kaide zanlısı Ebu Zübeyde örneğinde, adalet bakanlığı hukuk konseyinin 1 Ağustos 2002’deki ‘kullanabilirsiniz’ onayının gelmesinden daha önce ‘waterboarding’ dahil 10 işkence yönteminin tatbik edildiği şüphelerini dile getiriyor.
Keyfi değil sistemli
Bu yöntemlerin belirlenmesinde CIA, Pentagon ve ordunun birlikte çalıştığını ortaya koyan rapor, CIA’in gizli merkezleri, Guantanamo, Bağdat’taki Ebu Garip hapishanesi ve Irak ile Afganistan’daki diğer işkenceler arasında doğrudan bağ olduğunu ortaya koyup işkencenin sistematikliğini gözler önüne seriyor. Böylece işkenceli sorguların birkaç ajan ya da askerin kendi kararlarıyla yaptıkları işler olduğu savını çürütüp üst düzey yetkililerin sorumluluğuna dikkat çekiyor. (WP, aa)
Bush yönetimi hepten sorumlu
WASHINGTON - New York Times, işkenceli sorgu yöntemlerinin Bush yönetimi tarafından kabulünün perde arkasını haber yaptı. Buna göre, 28 Mart 2002’de ilk kez üst düzey bir Kaidecinin (Ebu Zübeyde) yakalanması sonrası, CIA Başkanı George Tenet Başkan George W. Bush, Yardımcısı Dick Cheney, Ulusal Güvenlik Danışmanı Condi Rice ve Adalet Bakanı John Ashcroft’a sorgu yöntemleriyle ilgili bir dizi brifing vermiş. Kaide’nin kitle imha silahlarıyla saldırabileceğini savunan Tenet, uzun bir araştırmadan sonra aktardığı sorgu yöntemlerinin azılı Kaide fanatiklerinin ağzından komploları almaya yarayacağını ve bunların binlerce Amerikalı acemi üzerinde denendiğini anlatmış. Eski bir yetkili, “Güvenli ve gerekli, tıbbi personel gözletiminde bir program olarak sunuldu” dedi. Rice’ın bastırmasıyla Ashcroft bu yöntemlerin hem ABD hem uluslararası yasalara göre meşru olduğu güvencesi verdi. CIA’in daha sonra brifing verdiği Savunma Bakanı Donald Rumsfeld ile Dışişleri Bakanı Colin Powell da itiraz etmedi. Cheney’in hukuk danışmanı David S. Addington ile Ashcroft’un danışmanı John Yoo da yöntemlerin başkanın başkomutanlık yetkileri dahilinde olduğu kılıfını hazırladı. Bush’un da onayıyla CIA işkenceli sorgulara başladı. (NYT)
18
11
