İRAN DOĞALGAZIMIZI NEDEN KESİYOR? 

Enerji Bakanı Hilmi Güler’in bugün hemen tüm gazetelerde yeralan ve İran’ın Türkiye’ye verdiği doğalgazı “eksiltmesi” şikayetine, ardından da bugüne kadar “rahatsız etmek istemediği” için ertelediği konuyu Başbakan’a götüreceği beyanıtından sonra, veya aynı anlarda, Tahran doğalgazın vanasını kapattı.

Türkiye tam da mevsim şartları yüzünden “donma noktası”na geçerken, bu kararın nasıl sonuçları olabileceği bilinmiyor. Bilinmemekle beraber, yine bakanlıktan gelen açıklama iç ferahlatıcı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Vekili Selahattin Çimen, İranlı yetkililere doğalgaz arzıyla ilgili hassasiyeti anlattıklarını ve gerekli mesajı verdiklerini belirterek, şu an itibariyle aldıkları tedbirlerle herhangi bir kesinti yapılmayacağını söyledi. Çimen, ‘İrademiz ve kontrolümüz dışında gelişmeler olursa ona karşı da A, B, C, D senaryolarımız hazır’ diye konuştu.

Ne kadar hazır olunduğunu zaman gösterecek. Ama İran’ın ne demek istediğini şimdiden konuşabiliriz. Tahran’ın Türkiye’ye gönderdiği doğalgazı kesmesi üzerinden üretilebilecek pek okuma yapılabilir.

Bunlardan ilki kuşkusuz, son zamanlarda iyice güllük gülistanlık olmaya başlayan Ankara-Washington ilişkileri. İki ülke (İran-Türkiye) bir yandan terör örgütüne karşı savaşır, bir yandan ortak projeler üretirken, hemen vektörde ABD’nin “araya girmesi” doğalgaz kesintisine yol açmış olabilir.

Bu tezi destekleyen bir başka karine de, Cumhurbaşkanı Gül’ün gerçekleştirdiği ABD ziyaretine bu kesintinin denk düş(ürül)mesi! Beyaz Saray’da Gül ile Bush görüşürken, İran dosyasının da açılacağı aşikar.

Kelin merhemi olsa...

İşte Tahran bu dosyası açarken Ankara’nın eldiven giymesini istemiş olabilir. Bunlar uluslar arası ilişkilerin bildik hamleleri. Öte yandan pek bilinmeyen teknik bir boyut daha var.

Bu boyut diplomasi gibi her adımı ayrı ayrı değerlendirmeye de pek müsait değil. Zira rakamlara dayanıyor. İran yılda 89 milyar metreküp gaz üretiyor. Tam 89 milyar metreküp de tüketiyor.

Şimdi sizin aklınıza gelen soru şu; “O zaman bize nereden doğalgaz veriyor?” Bu akil sorunun karşılığı da şu; Türkmenistan’dan alıyor!

Kendi üretim ve tüketimi denk olduğundan, fazlasına ihtiyaç duyduğu zamanlarda (aşırı soğuklarda) bir kısmını kendi kullanıyor, geri kalanını da bize veriyor.

Bir başka bilgiyi de aktarmakta fayda var. İran aslında Rusya’dan sonra en büyük doğalgaz rezervlerine sahip ülke. Niye dışarıdan alıyor denirse, Tahran bu rezervleri henüz çıkaramıyor.

Yani doğalgaz var ama elde değil. Yeraltında. Daha çok çıkarabilmek için yeni doğalgaz sahalarının geliştirilmesi lazım. Zaten geçtiğimiz yıl Türkiye ile İran arasında imzalanan (13 Temmuz) Güney Pars bölgesinde doğalgaz arama-çıkarma düşüncesi de buydu.

Sonuç olarak şu söylenebilir; İran doğalgazı kesiyor çünkü; 1) Ankara’ya siyasi bir mesaj veriyor, 2) Zaten kendisinin de har vurup harman savuracak gazı yok!