DSÖ: M çiçeği virüsüne karşı hedefli aşılama şart 

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), haziranda dünya genelinde bildirilen 4 bin 798 maymun çiçeği (Mpox) vakasına rağmen hastalıktaki düşüş trendinin sürdüğünü belirterek sürekli bulaşma riskine karşı başta hedefli aşılama olmak üzere tüm tedbirlere sıkı sıkıya uyulması uyarısında bulundu.

DSÖ verilerine göre M çiçeği virüsü, özellikle Afrika’da yaygın görülürken Çin, ABD, Birleşik Krallık ile Avustralya gibi ülkelerde az sayıda vaka bildiriliyor.

DSÖ, virüse yakalanan kişilere mümkün olduğunca evlerinde izole olmaları çağrısında bulunarak döküntüler tamamen geçene kadar maske kullanmalarını öneriyor.

Cildin kuru ve açık tutulması gerektiğini belirten DSÖ, ellerin sık sık dezenfekte edilmesini ve başkalarıyla temastan kaçınılmasını tavsiye ediyor.

Öte yandan DSÖ, yeni vaka sayısının en yüksek olduğu bölgeler ile yerel epidemiyolojiye göre maruz kalma riski yüksek kişilere odaklanarak ülkelere Mpox için hedefli aşılama konusunda destek vermeyi sürdürüyor.

Mpox aşılama faaliyetlerine MVA-BN aşısı bulunan Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Liberya, Nijerya, Ruanda, Sierra Leone, Güney Afrika ve Uganda'da başlandı. Bu ülkeler, virüse yüksek maruz kalma riski taşıyan nüfus gruplarını hedefleyen tek dozluk strateji uyguluyor.

Şu ana kadar 869 binden fazla MVA-BN aşı dozu uygulandı, yüzde 69'undan fazlası KDC'de kullanıldı.

Son dönemde Mpox vakası bildiren diğer ülkeler, virüse karşı ulusal aşılama planlarını geliştiriyor.

DSÖ, Mpox virüsüne karşı kitlesel aşılamanın yerine hedefli aşılamayı öneriyor.

MPOX, İLK KEZ DANİMARKA'DA GÖRÜLDÜ
DSÖ'ye göre M çiçeği virüsü, Poxviridae adlı virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine ait Mpox virüsünün neden olduğu viral bir hastalık.

M çiçeği, ilk olarak 1958'de Danimarka'da araştırma amaçlı kullanılan maymunlarda keşfedildi. 1970'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 9 aylık erkek çocukta görülen virüs, "insanlarda bildirilen ilk mpox vakası" olarak kayıtlara geçti.

Hastalığın yaygın belirtileri arasında yüksek ateş, baş, sırt ve kas ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, yorgunluk, üşüme, titreme ve ciltte su çiçeğine benzer kabarcıklar yer alıyor.

M çiçeği virüsü, fare ve sincap gibi kemirgen hayvanlardan veya enfekte olmuş bireylerden bulaşıyor.

Virüsün neden olduğu vücut döküntülerine dokunmak, bu döküntülerin bulaştığı giysi, çarşaf, havlu ve benzeri eşyayı kullanmak ve vücut sıvılarıyla temas etmek, en önemli bulaşı nedenleri arasında yer alıyor.

DSÖ, 21 Temmuz 2022’de M çiçeği salgınıyla ilgili "küresel acil durum" ilan etmiş, 10 ay sonra sağlık krizinin kontrol altına alındığını belirterek acil durumu sona erdirmişti.

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 14 Ağustos 2024'te DSÖ Acil Durum Komitesinin tavsiye görüşünü kabul ederek M çiçeği virüsünün uluslararası öneme sahip halk sağlığı acil durumu oluşturduğunu duyurmuştu.

M ÇİÇEĞİNİN İKİ GENETİK TÜRÜ BULUNUYOR
M çiçeği virüsünün "Klad I ve Klad II" olarak adlandırılan iki genetik türü bulunuyor. "Klad I", genellikle Orta ve Doğu Afrika'da görülen, daha ciddi hastalıklara ve ölüme neden olan Mpox türü. Batı Afrika'ya özgü ve daha hafif M çiçeği türü olan "Klad II" ise 2022'deki salgına yol açmıştı.

Mevcut salgında görülen "Klad 1b"nin yeni ve daha şiddetli virüs türü olduğu belirtiliyor. Klad 1b, KDC'nin doğu kesimleri ve komşu ülkelerde daha çok görülüyor. Orta Afrika ülkeleri hem Klad 1a hem de 1b, Doğu Afrika ülkeleri ise Klad 1b vakaları bildiriyor.

HAZİRANDA 4 BİN 798 MPOX VAKASI BİLDİRİLDİ
DSÖ'nün son olarak Mpox ile ilgili yayımladığı ve küresel verilerin yer aldığı rapora göre, Haziran 2025'te 50 ülke toplamda 4 bin 798 Mpox vakası bildirdi, 21'i ölümle sonuçlandı. Buna göre, vaka ölüm oranının yüzde 0,4 olduğu belirtildi.

En son, Mpox vakasının ilk kez görüldüğü ülke Gambiya olurken haziran ayında herhangi bir ülkeden yeni Mpox vakası bildirilmedi.

Batı Afrika'da Klad 2b bildirilmeye devam ederken Orta Afrika ülkelerinde hem Klad 1a hem de 1b MPXV kladı, Doğu Afrika ülkelerinde ise Klad 1b vakaları kayıtlara geçti.

Kıta genelinde doğrulanmış vakalardaki son genel düşüş eğiliminin Sierra Leone ve KDC'de vakalardaki düşüşten kaynaklandığı belirtiliyor.

HASTALIK, BAZI ÜLKELERDE SEYAHATLE İLİŞKİLİ GÖRÜLÜYOR
Son dönemde Çin'de 11, Birleşik Krallık'ta 3, Avustralya'da 2 ve ABD'de 1 Mpox vakası bildirildi, bunların seyahatle ilişkili olduğuna işaret edildi.

Maymun çiçeği virüsünün farklı türleri birçok ülkede dolaşmaya devam ederken hızla kontrol altına alınmaması ve insandan insana bulaşmasının kesintiye uğramaması halinde toplumda sürekli bulaşma riski oluşturmayı sürdürüyor.

M ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜCÜ MÜ?
DSÖ Sözcüsü Margaret Harris, AA muhabirine, M çiçeği virüsünün eskisinden daha hızlı yayıldığını ve yüksek ölüm oranına sahip olduğunu dile getirerek, hastalığın özellikle bağışıklık sistemi zayıf ve çocuklar için daha tehlikeli olduğunu belirtmişti.

Harris, M çiçeği için şu anda belirli bir tedavinin olmadığını ancak destekleyici tedavilerin bu virüse yakalanan hastalar için kullanıldığını kaydetmişti.

M çiçeği, genellikle 2-4 haftada kendiliğinden iyileşiyor ancak bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve küçük çocuklarda hastalık ağır seyredebiliyor.