Tarım üretimi ve su kaynaklarında kuraklık tehdidi 

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Türkiye genelinde kuraklığın derinleştiğine dikkat çekerek, özellikle Konya Ovası’nda toprak neminin kritik seviyelere indiğini ve buğday ile mısırda ciddi verim kayıpları yaşandığını bildirdi. Kadıoğlu, “Eğer önlem alınmazsa Türkiye 2050’ye kadar su fakiri ülke olacak, İç Anadolu ise çölleşme riskiyle karşı karşıya kalacak” dedi.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SPI) verilerine göre, Ağustos 2025 itibarıyla Türkiye’nin yarısından fazlası ‘çok şiddetli’ ve ‘olağanüstü kurak’ kategorilerinde yer aldı. Mart-Ağustos dönemi dikkate alındığında ise sadece Doğu Karadeniz’in ‘normal’ veya ‘nemli’ düzeyde olduğu görülüyor. Tarımın kalbi sayılan İç Anadolu’dan Batı ve Güney bölgelerine kadar pek çok alanda yağış yetersizliği üretimi doğrudan etkiliyor.

“KURAKLIK ÇOK KATMANLI BİR SORUN”
Kuraklığın sadece meteorolojik bir hadise olmadığını, tarımsal, hidrolojik ve sosyo-ekonomik boyutları olduğunu belirten Kadıoğlu, “Şu anda Türkiye’de tüm kuraklık kategorilerinde endişe verici bir tablo söz konusu. 12 aylık dönemde ülkenin yüzde 70’i ‘şiddetli kurak’ veya daha üst seviyede. 24 aylık periyotta ise Batı ve Güney bölgelerimiz ‘olağanüstü çok şiddetli kurak’ statüsünde” ifadelerini kullandı.

BÜYÜKŞEHİRLER VE TARIM BÖLGELERİ RİSK ALTINDA
Kadıoğlu’na göre, meteorolojik kuraklık verilerinde İstanbul ‘orta-şiddetli’, Ankara ve Konya ‘olağanüstü şiddetli’, İzmir ve Antalya ise ‘çok şiddetli kurak’ kategorisinde. Baraj seviyelerinde de alarm veren düşüşler yaşanıyor. Kadıoğlu, “Konya Ovası gibi tarımsal üretimin yoğun olduğu bölgelerde toprak neminin azalması, buğday ve mısırda ciddi verim kaybı yarattı. Adana ve Diyarbakır gibi şehirlerde çiftçilerin göç etmesi gibi sosyo-ekonomik etkiler de baş gösteriyor” dedi.

Marmara ve Ege’de aşırı kuraklık tehdidinin büyüdüğünü, İzmir ve Balıkesir’in ‘olağanüstü çok şiddetli kurak’ kategorisinde yer aldığını ifade eden Kadıoğlu, “Antalya şiddetli kurak, Konya ve Ankara olağanüstü kurak; bazı bölgelerde yağışlar yüzde 74 azaldı. Doğu Karadeniz’de Trabzon gibi şehirler ise görece nemli durumda” değerlendirmesini yaptı.

Kuraklık nedeniyle tarımsal verim düşerken, gıda fiyatlarının arttığına, çiftçi göçlerinin hızlandığına, su ve enerji kesintilerinin yaşandığına işaret eden Kadıoğlu, “Su rezervleri tükeniyor, sulak alanlar kayboluyor. Türkiye’nin 2050’ye kadar su fakiri olması işten bile değil” uyarısında bulundu.

Kadıoğlu, İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerin, Güney Afrika’daki Cape Town’un “Day Zero” veya Avustralya’nın “Drought Response Plan” örneklerinden yararlanarak kendi kuraklık müdahale planlarını hazırlaması gerektiğini söyledi. Ayrıca yağmur suyu hasadı, kullanım suyu ayrımı, yıllık su bütçesi, tarım sigortaları ve yerel kuraklık izleme birimlerinin oluşturulması gerektiğini vurguladı.

Su yönetiminde temel sorunun kuraklık değil, yüksek nüfusa karşın yetersiz su arzı olduğunu belirten Kadıoğlu, “Bazı şehirlerde esas mesele kuraklık değil su stresi. Nüfus kapasitesini aşan kentlerde, yağış miktarı artsa bile su kıtlığı yaşanır” dedi.