Hande Fırat: Bir ülkede, bir ömre kaç kriz sığar? 

Hande Fırat, 1970'li yıllarda Türkiye'de doğmuş birinin ömründe kaç kriz gördüğünü sorarak geçmişten günümüze yaşanan krizleri sıraladı.

HANDE FIRAT'IN YAZISI ŞÖYLE:

Döngü kırılmalı

Dün tüm Türkiye yine ekranlara kilitlendi. Bir yanda Merkez Bankası’nın faiz kararı, diğer yanda ise tüm çalışanları ilgilendiren asgari ücret adeta nefesler tutularak takip edildi. Çalışanın, işverenin, iş bulamayanın, emeklinin, kısacası hepimizin tek gündemi var: Ekonomi ve cebimiz...

Geçtiğimiz birkaç gün boyunca Ankara’nın çeşitli semtlerinde farklı işyerlerini, marketleri, kumaşçıları, aklınıza gelebilecek birçok işyerini dolaştım. Hepsinin tek gündemi hayat pahalılığı, geçim sıkıntısı, dizginlenemeyen döviz kuru, geçmişin deyimiyle enflasyon canavarı. Kasada bekleyenin de, kumaşı kesenin de, dükkân sahibinin de ne kadar bıkkın, sıkıntılı olduğunu görüyorsunuz, duyuyorsunuz. Konuşuyorlar, içlerini döküyorlar.

BİR ÜLKEDE, BİR ÖMRE KAÇ KRİZ SIĞAR?

Ne yazık ki ilk değil bu yaşadıklarımız. Ne yazık ki ikinci ya da üçüncü de değil. Biz de zaten Norveç değiliz. Gerçekçi ama bir o kadar da klişe yaklaşırsak konuya, “Coğrafya kaderdir, ülkemiz çok zor bir coğrafyada, bizimle tarih boyunca uğraşan ülkeler oldu vb” şeklinde açıklamalar da yapabiliriz. Ancak her kriz sadece bu gerçeklerden kaynaklanmadı. Ya da biz gerçek klişeleri on yıllardır bilmemize rağmen ekonomi alanında önlemlerimizi yıllar öncesinden alıp yola o önlemlerle ya da yeni önlemlerle devam etmedik, atılması gereken adımları zamanında atmadığımız da oldu, ekonomiden çok siyaseti öncelediğimiz zamanlar da... Bir süredir ‘ülkemizde bir ömre kaç ekonomik kriz sığar?’ sorusu kafamın içinde dönüp duruyordu. Kendimden yola çıktım. ‘1970’li yıllarda doğan bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı kaç kriz yaşamıştır?’ diye şöyle bir baktım. Bugünü saymazsanız bir ömre  dış ya da iç kaynaklı tam 9 kriz sığmış...

1974 1. Petrol krizi ve Kıbrıs Harekâtı

1980 krizi, 2. Petrol krizi ve 24 Ocak Kararları

1982 Banker krizi

1990-1991 Körfez krizi

1994 krizi - 5 Nisan Kararları

2000 krizi - Marmara depreminin ardından yaşananlar

2001 MGK toplantısı krizi

Dedim ya; iç ya da dış kaynaklı, milli güvenlik, gibi gerekçeleri bir kenara bırakarak maddeledim. Akıl; olduğunuz coğrafyanın tüm risklerini hesap ederek, her zaman özellikle ekonomik açıdan hazırlıklı olmayı gerektirir. Tüm dünyadaki gelişmeleri an be an takip eden, haklı olarak ekonomik, demokratik, teknolojik beklentileri yüksek olan, geçmişteki yağ kuyruklarını anlamayan ve 2022’ye girerken doğal olarak bunu bir kıstas olarak da kabul etmeyen; köprü ya da yolu olması gereken bir hizmet olarak gören çocuklarımızın ömrüne en azından bizim yarattığımız ya da bizim neden olduğumuz krizler sığdırmamalıyız.

En azından sığdırmamak için tedbirlerimizi önceden almalı, adımlarımızı son anı beklemeden atmalıyız. Ekonomistlerin kimi “kriz” diye adlandırsa, kimi “henüz kriz olarak adlandırılamaz” dese de Türkiye çok sıkıntılı bir dönemden geçiyor.

YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ