Yenikapı Batıkları İlgi Odağı Oldu 

Bu yılki teması “Bizans’ta Ticaret” olan, yerli ve yabancı Bizans uzmanları tarafından 33 bildirinin sunulduğu sempozyumun ilgi odağı dünyanın en büyük ortaçağ gemi batığı koleksiyonu: “Yenikapı Batıkları” oldu.

İlk gün alanda yaklaşık dokuz yıldır çalışan uzmanlar Ufuk Kocabaş, Rahmi Asal, Süleyman Eskalen, Mehmet Ali Polat ve Zeynep Kızıltan’ın hazırladığı “Marmaray Arkeolojik Kazıları Işığında Prosphorion Limanı”, “Dünyanın En Büyük Ortaçağ Gemi Batığı Koleksiyonu: Yenikapı Batıkları” ve “Yenikapı Batıkları ve Yükleri” başlıklı üç önemli bildiriyi dikkatle izleyen uzmanlar, akşam da bu bağlamda İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde aynı gün açılan “Saklı Liman’dan Hikâyeler: Yenikapı Batıkları” sergisini gezdiler. Bu bilgiler ışığında son gün Arkeoleoji Müzesi Müdürü Zeynep Kızıltan rehberliğinde yapılan Yenikapı kazı alanı ziyareti batıkların ne denli büyük ve değerli olduğunu gösterdi.
Yenikapı’da birleşen iki büyük ulaşım projesinin içinde kalan batıklar ve binlerce bulgu, uluslararası yarışmayı 14 ay önce kazanan, içinde arkeopark, müze de bulunan projelerin hayata geçmesini bekliyor.


Kapanış oturumunda Nevra Necipoğlu, John Haldon ve Michael McCormick’ın yaptığı değerlendirmelerde de belirtildiği gibi, mükemmel organizasyon yüksek katılımla gerçekleşen sempozyum, Bizans dönemi üzerine yapılan çalışmaların yaygınlaşmasına, paylaşılmasına, sahip olduğumuz büyük dünya mirasının tanıtılması ve korunmasına, Türkiye’den yetişen genç Bizans araştırmacılarının çalışmalarının gün ışığına çıkmasına, yüzyüze temasların kurulmasına hizmet etti. Harvardlı iktisat tarihçisi McCormick, kimyasal analiz ve DNA testleri gibi modern çalışma tekniklerinin alanda daha yaygın kullanımına dikkat çekerek tüm çalışmaların yayınlanmayı beklemeden elektronik ortamda katkıya açılması önerisini sundu.

Dünyanın En Büyük Ortaçağ Gemi Batığı Koleksiyonu: Yenikapı Batıkları

Marmaray ve Metro projeleri kapsamında İstanbul Arkeoloji Müzeleri başkanlığında yürütülen Yenikapı Kazıları, başta İstanbul’un tarihi limanıyla ilgili sonuçları, günışığına çıkarılan Bizans–Roma gemileri, hemen hemen her döneme ait zengin buluntuları ve günümüzden 8500 yıl öncesine kadar inen kültür katmanlarıyla zengin bir bilgi arşivi sunuyor.

Bu kazılarla, Konstantinopolis’in İS dört ila yedinci yüzyıllar arasındaki en büyük ticari ulaşım merkezi olan Theodosius Limanı’nda ortaya çıkarılan İS beş ila on birinci yüzyıllar arasına tarihlenen 36 batık gemi kalıntısıyla birlikte ele geçen binlerce küçük buluntu, dönemin gemi yapım teknolojisi ve ticari ilişkilerine ışık tutacak birçok bilgi günümüze taşındı.

İstanbul Üniversitesi Su Altı Kültür Kalıntılarını Koruma Ana Bilim Dalı Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen “İstanbul Üniversitesi Yenikapı Batıkları Projesi” kapsamında, kazı ekibi 27 batığın kayda geçirilmesi ve sökülmesinin yanı sıra toplamda 31 batığın korunması/restore edilmesi görevini üstlendi. 2005’ten beri muhtelif tür ve boyutlarda gemi batıkları açığa çıkarıldı, bunların çoğunluğu halen incelenmekte.

Devam eden arkeolojik kazılar bir zamanlar Konstantinopolis’in ana limanı olan Portus Theodosiacus’un artık antik Lykos (Bayrampaşa) Deresi’nin taşıdığı siltlerle dolmuş olan ve bugünkü kıyı çizgisinden 300 m kadar içeride kalan bu doğal koyda bulunduğunu doğruluyor.

İstanbul Arkeoloji Müzesi batıkların çoğuyla ilgilenmesi için İstanbul Üniversitesi Su Altı Kültür Kalıntılarını Koruma Ana Bilim Dalı Başkanlığının yardımına başvurduğunu belirten Ana Bilim Dalı başkanı ve proje koordinatörü Ufuk Kocabaş, “Bölüm araştırma görevlileri, tam zamanlı uzmanlar ve İstanbul Üniversitesi lisans üstü öğrencilerinden oluşan çok çalışkan bir ekip altı yılı aşkın bir süredir faal inşaat sahasındaki çadır kaplı çukurlarda batıkları belgelemek ve özenle restore etmek için çalışmaktadır. 36 gemi üç gruba ayrılabilir: Uzun savaş gemileri (kadırgalar); açık deniz ticaret gemileri ve küçük, yerel ticaret gemileri.” bilgilerini paylaştı. Bulguların muhafazası ve ziyarete açılması için İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bir proje yarışması gerçekleştirdiğini hatırlattı.

CUMHURİYET