Tietze'nin yarım kalan eserini TÜBA tamamlayacak! 

Türk diline özel ilgi gösteren Avusturyalı Türkolog Prof. Dr. Andreas Tietze'nin, 7 ciltlik Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü'nün yayın haklarını, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) aldı.  İlk geniş kapsamlı tarihi ve etimolojik sözlüğün basımının, 2015'in ilk yarısına kadar tamamlanması planlanıyor.

Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü'nün yazarı Andreas Tietze'nin kızı Filiz Tietze, açıklamalarda bulundu. 

Babasının Doğu dillerine, Türk tarihi ve kültürüne ilgi duyduğunu anlatan Tietze, Andreas Tietze'nin 1937-1938 yıllarında Türkiye'ye araştırma seyahatleri yaptığını söyledi. Avusturya işgal altında olduğu için babasının ülkesine dönemediğini belirten Tietze, Andreas Tietze'nin İstanbul'da kalarak öğretmenlik yaptığını ve Türk dili üzerindeki araştırmalarını sürdürerek, Redhouse sözlüğü üzerinde çalıştığını ifade etti.

Filiz Tietze, sözlüğün TÜBA tarafından hayata geçirilmesinden dolayı duyduğu mutluluğu dile getirerek, "Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü'nü bitirmek bizim için çok önemli. Çünkü babam Andreas Tietze ömrünün 70 senesini, 7 ciltlik sözlükte yer alan kelimeleri toplayarak geçirdi. Seçkin bir bilim kuruluşu olan TÜBA'nın, babam tarafından hazırlanan fakat yarım kalan eseri yayınlamasından dolayı memnuniyet duyuyorum" diye konuştu.

"Sözlük 600 yıllık geçmişi kapsıyor"

TÜBA Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar da Türkiye Türkçesi için tarihi ve etimolojik sözlüğün bulunmayışının çok önemli bir eksiklik olduğu söyledi. 

Sözlüğün ilk cildinin, Tietze hayattayken Avusturya Bilimler Akademisi ile Simurg Kitabevi'nin ortak yayını olarak çıktığını belirten Acar, ikinci cildin ise Tietze'nin vefatından 7 yıl sonra Avusturya Bilimler Akademisi Yayınevi tarafından yayınlandığını kaydetti. 

TÜBA'nın daha önce yayınlanmış 2 cildi yeniden gözden geçirip, zenginleştirilmiş olarak yeniden yayınlamayı, işlenmesi ve geliştirilmesi suretiyle kalan 5 cildi de 2015'in ilk yarısına kadar yayınlayarak eseri tamamlamayı planladığını anlatan Acar, şöyle konuştu:

"Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü projesiyle Türkiye Türkçesini, 600 yıllık geçmişini kapsayan büyük bir tarihsel sözlüğe kavuşturmayı amaçlıyoruz. Böylece Türkçemiz, zengin, ciddi ve tamamıyla bilimsel yöntemle hazırlanmış büyük bir etimolojik sözlüğe sahip olacak. Proje ayrıca öteki Türk dillerinin tarihsel ve etimolojik sözlüklerinin nasıl hazırlanması gerektiği hususunda örnek olacak. Öte yandan, dünya dilcilerinin ve kültür tarihçilerinin dikkatini, anlamsal değişim ve gelişimlerle dolu olan Türkiye Türkçesine yöneltmeyi hedefliyoruz."

Acar, sözlüğün 6 cildinin A-Z harfleri arasındaki yaklaşık 60 bin sözcük ve deyimi kapsadığını, 7. ciltte ise Türkçe, Arapça, Bulgar­ca, İtalyanca kökenli kelimeler, kökeni bilinmeyen kelimeler ve kelime yapım eklerine göre dizinlerin yer ala­cağı bilgisini verdi. Eserin, ilk geniş kapsamlı tarihi sözlük olması dolayısıyla çok değerli bir çalışma olduğunu vurgulayan Acar, sözlükteki bir kelimenin 13. yüzyıldan bu yana Anadolu'da ve Balkanlar'da yazı dili olan Türkçe'de ne zamandan beri kullanıldığının, yazılış tarihi bilinen metinlere dayanılarak ve örneklerle gösterildiğini belirtti.

Tietze'nin varislerinden tüm ciltlerinin hakları devralındığını açıklayan Acar, eserin Türkçe'ye kazandırılması için çalışmalara başlandığını ifade etti.

Andreas Tietze 

Tietze, 1914'te Viyana'da doğdu. Üniversite öğrenimi sırasında Türkiye ilgisi ve sevgisi belirmeye başlayan Tietze, 1937'de doktorasını yaptıktan sonra etütlerine Türkiye'de devam etmeye karar verdi. Tietze, İstanbul Üniversitesi'nde yaptığı hocalığın yanında Türkoloji çalışmalarında derinleşmeye, özellikle tarihi kaynakları incelemeye başladı. Tietze, bu yıllarda eski yazmalardan başlayarak çağdaş edebiyata kadar Türk dil ve kültür tarihine ait eserlerde önemli bir bilgi düzeyine erişti.

Türkiye'de geçirdiği yıllarda önemli sözlük projelerine katkı sağlayan Tietze, 1958 yılında California Üniversitesi tarafından Türkoloji alanında çalışması için davet edildi. Tietze, 15 yıl süren çalışmaları sırasında ABD'deki Türkoloji çalışmalarının temelini attı ve büyük katkıda bulundu. Türkolog, 1973'te Viyana Üniversitesi'nin daveti üzerine ülkesine döndü. Tietze, 1976'da Türk Tarih Kurumu şeref üyeliğine seçildi.

Türkolog Tietze, 1952'de Süheyla Uyar ile evlendi ve bu evlilikten Filiz, Deniz, Nur ve İbrahim isminde 4 çocuğu oldu.

Andreas Tietze, 2003'te Viyana'da vefat etti.

aa