İslami terör bireyselliğe evriliyor 

IŞİD, Usame Bin Ladin’in düşmanlarını yıldırmak için şiddete başvurma fikrinden oldukça etkileniyor ve bu “lidersiz cihad” kavramında daha kapsamlı bir yere sahip.
Pazar ve pazartesi günleri ABD ve Fransa’yı sarsan saldırılar terörün çarpıcı  etkileri olan yeni bir formunu akıllara getirdi. Omar Mateen’in Orlando’da ve Larossi Aballa’nın Paris yakınlarında gerçekleştirdikleri korkunç eylemler merkezsizleştirmeye yönelik, anarşist ancak oldukça etkili olan ve son 20 yıldır evrilen İslami şiddetin sonuçlarıdır.


1998’de Doğu Afrika’da iki Amerikan elçiliğinin bombalanmasından iki sene sonra El Kaide’nin kurucusu ve lideri Usame Bin Ladin birincil görevi olarak gördüğü şeyi açıkladı: “ Bizim işimiz harekete geçirmek.”

Üç yıl sonra gerçekleştirilen 11 Eylül saldırıları gibi bu saldırılar da Bin Ladin’in genel niyetinden şüphe edilmeksizin doğrudan El Kaide ile bağdaştırıldı. Bin Ladin, düşmanlarını yıldırmak için olağanüstü şiddete başvurmak, toplumları İslam dünyası üzerinden kutuplaştırmak ve bütün bunların ötesinde kendi çarpık düşüncesini yaymak istiyordu.
Bin Ladin hedefine ancak kısmen ulaşabildi. 11 Eylül saldırısının ardından on yıl boyunca “yalnız aktör terörizmi” olarak adlandırılan seri saldırılar gerçekleşti ancak hiçbirisi dünyadaki 1.3 milyar müslümanı bir araya getiremedi.


2016 yılında gelindiğinde Usame Bin Ladin’in orijinal fikrini genişletip derinleştiren, IŞİD, lidersiz cihad konusunda daha kapsamlı bir yere sahip. Örgüt Aynı zamanda veteran cihadcı Abu Musab al Suri’den de etkilenmiştir. 2005 yılında yayımladığı cihad taslağında Al Suri bireysel saldırıların önünü açabilmek için terörist grup yapılanmalarına son verme çağrısı yaparken “Örgüt yok, ilke var” mottosunu benimsiyordu.


Dijital teknoloji, örgütlerin haberleşme araçlarının yanı sıra, eylemlerini kamuoyuna duyurma yöntemlerini de değiştirdi. Yıllar boyu terörist örgütler kamuoyuna ulaşabilmek için ana akım medyanın saldırı görüntülerini paylaşmasına ya da en azından haber yapmasına ihtiyaç duyarlardı ve bunu sağlayabilmek için büyük eylemler planlarlardı. Ancak dijital çağda, Paris saldırganı Aballa’nın da saldırının ardından yaptığı gibi, hemen herkes canlı yayınla kendisini dünyaya duyurabiliyor. Akıllı telefonlar ve laptoplar kitlelere ulaşım konusunda oldukça işlevseller. Bu nedenle, sosyal medya aracılığıyla dünyaya duyurulan daha az kişinin öldüğü bir saldırı, uçakla bir binayı havaya uçurmaktan daha etkili ve daha az maliyetli. 

Yeni militanlar pek de lidersiz sayılmazlar. Al Sari gibi etkilendikleri pek çok lider mevcut. 2001 yılından bu yana ABD’de terörle alakalı suçlardan tutuklanan 330 militanın dörtte birinden fazlasının evinde Anwar Al Awlaki’nin (ABD doğumlu vaiz, 2011 yılında ABD’nin drone saldırısında öldürüldü.) vaazları ya da yazıları tespit edildi. Günümüzde Awlaki’nin yerini IŞİD liderleri almış durumda. Eylül 2014’de  sempatizanlarına herhangi bir özel izin gerekmeksizin IŞİD ismini kullanarak, konusu ya da amacı ne olursa olsun saldırı yapabileceklerini duyurdu.


Bireysel saldırganlar kadar da bireysel değiller. Pensilvanya Eyalet Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırma, bu militanların %64’ünün aileleri veya arkadaşlarının terörle alakalı eylemlere meyilli olduklarını gösteriyor.
İnsanların terörist eylemler gerçekleştirmesi için gereken etkiler içeriden ya da dışarıdan gelebiliyor. 2012 yılında bir Yahudi okuluna ve Fransız askerlerine saldırı düzenleyen Mohammed Merah’ın anti semitik ve Fransız düşmanı bir çevrede büyüdüğü biliniyor. Aballa’nın ise durumu daha farklı. Saldırı öncesi internet ortamında ziyaret ettiği sitelerde bir müslümanın bir Yahudi ya da hristiyanla el sıkışmasının doğru olmadığı söyleniyordu.  Bu tür düşüncelerin batı İslam topluluklarına tesir etmesi Bin Ladin’in orijinal stratejisinin kanıtı olarak gösterilebilir.

Çeviri: İmran SAMANCI