Avruıpa'da Çöküş Paniği İrlanda, Portekiz ve Yunanistan Ekonomileri Yeniden Sallanmaya Başladı

Türkiye bayram tatilinde iken, Avrupa’da işler gittikçe kötüye gidiyor. Yunanistan’dan sonra bu kez Avrupa’nın korkusu İrlanda. Portekiz ve İspanya da sırada. İrlanda’nın borç yükü altındaki bankaları için Avrupa Birliği’nden yardım istemeye karar vermesinin ardından, Avro Bölgesi’nin en küçük, en fazla risk altındaki ekonomisi Portekiz üzerindeki baskılar arttı. İrlanda’nın yardım başvurusunda bulunacağına yönelik endişeler, Portekiz’in risk primlerini (CDS) avronun kurulduğu günden bu yana görülen en yüksek seviyeye çıkardı. Analistler, İrlanda Hükümeti’nin AB’den en nihâyetinde yardım istemesinin, Portekiz’in üzerindeki baskıyı daha da arttıracağını söyledi. Avrupa’da yaşanan bu durum Avro Bölgesi’ni sallıyor.

İrlanda’yı kurtarma hazırlığı

İrlanda, tarihinin en büyük durgunluğunu yaşıyor. Ülkenin 100 milyar dolardan fazla borcu olduğu tahmin ediliyor. İşsizlik ise yüzde 13.2 ile İngiltere’nin iki katına çıktı. Rekor seviyeye ulaşan bütçe açığı ise GSYH yüzde 32’sine yükseldi.

Avrupa Birliği’nin mali konulardaki komisyon üyesi Olli Rehn, İrlanda’yı kurtarma paketi talebinde bulunması olasılığına karşı hazırlık yaptıklarını söyledi. Birlik üyesi ülkelerin maliye bakanları ve küresel mali kuruluşların yöneticileri, bu konuyu ele almak üzere acil toplantı yaptı. Toplantı sonrasında açıklama yapan Rehn, İrlandalı yetkililerin AB ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapma taahhüdünde bulunduklarını aktardı. Avro Bölgesi maliye bakanları toplantıda, borç sıkıntısıyla mücadele eden İrlanda’nın bankacılık sektörünün Uluslararası Para Fonu (IMF) ile birlikte kurtarılmasına zemin hazırlamak konusunda anlaşma sağladı. İrlanda’ya 100 milyar avroluk bir yardım paketinin alt yapı hazırlıklarına da başlandı. AB ve IMF uzmanları, bu hafta ülkenin ekonomisini ve alarm veren bankacılık sistemini kontrol etmek üzere Dublin’i gidecek. Avro Bölgesi Başkanı Jean-Claude Juncker ise Avrupa Komisyonu, Avrupa Merkez Bankası (AMB) ve IMF’nin, bankalarını kurtarma maliyeti nedeniyle büyük bütçe açığı veren İrlanda ile görüşeceğini söyledi. Avro Bölgesi’nin istikrarının korunacağını belirten Juncker, “Müzakereler, İrlanda, Avrupa Komisyonu ve AMB arasında olacak ve IMF, İrlanda’nın AB, IMF ve Eurogroup’tan yardım talebinde bulunması için ihtiyacımız olan unsurları ve araçları düzenlemede bize olanak sağlayacak. Gerekli olduğunda Avro Bölgesi’nin finansal istikrarını korumada kararlı ve eşgüdüm içinde Eurogroup olarak harekete geçeceğimizi taahhüt ediyoruz’’ dedi. Rehn de, İrlanda’nın borç darboğazına girdiği konusunda kamuoyunda süregiden tartışmaların Avro Bölgesi’ne yapacağı etkiler konusunda endişe duyduğunu söyledi.

Biz tek başımıza çözeriz

İrlanda için endişelerin arttığı bir dönemde Dublin Hükümeti, bütçe açığı sorununu tek başına çözebileceğinde ısrar ediyor. İrlanda’nın Başbakanı Brian Cowen, bütçe sorunlarına güvenilir ve işe yarar çözümler bulmaları gerektiğini belirtiyor ve ülkesinin dış desteğe ihtiyacı olduğu yönünde medyaya yansıyan spekülasyonların yetersiz ve yanlış bilgiden kaynaklandığını vurguluyor. Cowen, AB ya da IMF’ye destek için başvuruda bulunmadıklarını ise önceki gün Meclis konuşmasında yineledi. İrlanda kriz sonrası en ağır kesinti önlemlerini uygulayan ülkelerin başında geliyordu.

Bu arada Avro Bölgesi’ne dahil olmayan İngiltere’nin Maliye Bakanı George Osborne, İrlanda’nın bankacılık sektörünü istikrara kavuşturmaya ihtiyaç duyması halinde bu ülkeye destek vermeye hazır olduklarını söyledi. Osborne, “İrlanda ekonomisinin başarılı olması ve istikrarlı bankacılık sistemine sahip olmamız İngiltere’nin ulusal çıkarına uygun” dedi.

Sıradaki Portekiz

Krizin domino etkisi gibi yayıldığı Avrupa’da piyasalarda yeniden Portekiz’in ismi anılmaya başladı. Portekiz’in kamu borcu ve bütçe açığı, İrlanda’dan daha düşük ve ülkedeki bankalar 2008-2009 yıllarında ABD ve küresel ekonomiyi derinden sarsan konut krizinden de çok etkilenmedi. Ancak analistler, Lizbon’un avroya girdiğinden bu yana güçlü büyüme rakamlarına ulaşamaması, ülkeyi risklere karşı savunmasız bıraktığını söylüyor. Portekiz’in fonlama maliyeti, yani piyasadan borçlanırken maruz kalabilecekleri risklere karşı yatırımcılara ödediği primler, İrlanda’dan daha düşük. Bu yüzden Portekiz tahvilleri piyasada daha fazla rağbet görüyor. Ülkenin bütçe açığının GSYİH oranının bu yıl yüzde 7.3 olması beklenirken, İrlanda için yüzde 12 gibi bir oran telaffuz ediliyor.

Portekiz Maliye Bakanı Fernando Teixeira dos Santos’un da, yaşanan sorunların domino etkisi ile diğer uluslara bulaşabileceği yorumu riskleri gözler önüne seriyor. Fernando Teixera dos Santos, Portekiz’in yaşadığı krizin ulusal olmadığını, krizden en çok etkilenen Yunanistan ve İrlanda ile birlikte Avro Bölgesi ülkelerinin yaşadığı bir sorun olduğunu ifade etti. Finans piyasalarında, Yunanistan ve İrlanda’nın yaşadığı krizin başka ülkelere de bulaşma tehlikesinin giderek büyüdüğünü belirten Portekiz Maliye Bakanı, Avro Bölgesi’nde bulunmalarının kendilerine de büyük etkisi olduğunu belirtiyor. Financial Times‘ta çıkan bu demecinin büyük yankı bulması üzerine hemen Portekiz haber ajansı Lusa’ya bir açıklama yapan Fernando Teixiera dos Santos, mevcut durumda Portekiz’in AB’den acil mali yardım talep etme riskinin bulunmadığını vurgulamıştı. Bakan, sözü geçen acil mali yardım paketi için Portekiz Hükümeti ile Brüksel arasında direkt veya dolaylı yollardan hiçbir görüşme olmadığını ifade etmişti.

Şu sırlar pek adı duyulmasa da İspanya da yakında gündeme gelecek gibi görünüyor. Kemer sıkma programı uygulayan İspanya yüzde 9.3 ile Avro Bölgesi’nin en yüksek ikinci en büyük bütçe açığına sahip ülke.

Avrupa’dan ardı ardına gelen kötü haberler avronun erimesine yol açıyor. Yunanistan’dan sonra Avrupa’nın hasta adamının İrlanda mı, Portekiz mi olacağı ise hâlâ piyasaların merakla beklediği konular arasında.

Yunanistan’dan da iyi haber yok

Avrupa’nın ilk müflisi olarak ortaya çıkan Yunanistan’dan da iyi haberler gelmiyor. Komşuda IMF ve Avrupa Birliği’nin ortak çalışmaları ile hazırlanan 110 milyar avroluk teşvik paketi sonrasında hâlâ sorunlarını bitiremedi. Ülkenin 2009 yılı bütçe açığı ile ilgili gözden geçirilen veriler, açığın daha önceki hesaplamaların üzerinde olduğunu ortaya koydu. Yunanistan’ın bütçe açığının yıllık GSMH’sının yüzde 15.4’ü düzeyinde olduğu hesaplandı. Komşunun açığı, daha önce ise yüzde 13.6 olarak hesaplanmıştı. Bu gözden geçirme ardından, Yunanistan bütçe açığını, önceden belirlenen yüzde 7.8 seviyesine değil, yüzde 9.4’e kadar indirebileceğini açıkladı. Rakamlar, Atina’nın kemer sıkma önlemlerinin işçilerin büyük protestosu ile karşılaştığı bir döneme denk geliyor. Avrupa Birliği ise, Yunanistan’a yapılan acil yardım paketinin aralıkta verilmesi gereken bölümünü ocak ayına erteledi.

Avusturya Maliye Bakanı Josef Prúll, ülkesinin, Yunanistan’a kendi vermeleri gereken 190 milyon avroluk kısmı serbest bırakmayacağını açıkladı.

AB hayatta kalma mücadelesi veriyor

Avrupa Komisyonu Başkanı Herman Van Rompuy, önceki gün İrlanda’da yaşanan krizin hem Avrupa hem de avronun kaderi için belirleyici bir olay olduğunu söyledi. Van Rompuy, “Avro Bölgesi’nin ayakta kalması için hep birlikte çalışmamız gerekiyor. Çünkü avro dağılırsa, AB için de tehlike çanları çalmaya başlar” dedi. Diğer yandan ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner, “Avrupa bu yılın başında Yunanistan’da yaşanan krize geç cevap vermekten alması gereken dersleri aldı” dedi. İrlanda’nın içinde bulunduğu sıkıntıya yönelik net açıklamalar yapmayan Geithner, “Avrupa’nın Yunanistan deneyiminin ardından, beklemeyip, daha hızlı ve kararlı adımlar atmak istediği görülüyor” diye konuştu.

Öte yandan, Avrupa Birliği’nin İrlanda talep etmeden yardım paketi hazırlayamayacağı belirtiliyor. Maliye bakanlarının toplantısının en büyük açmazını, İrlanda’nın ekonomiye yönelik planlarını IMF’nin ellerine bırakmak istememesi oluşturdu. Tereddüt etmeden İrlanda’ya yardım etmeye hazır olan Avro Bölgesi’nin Kurtarma Fonu Başkanı Klaus Regling, birkaç gün içinde yeni fonlar sunacaklarını belirtti.(taraf)