Erdal Güven/Radikal
Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, DTP’nin kapatılmasına ilişkin kararı alırken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) ‘Batasuna kararı’nı da incelediklerini söyledi.
Peki nedir o karar?
İspanyol Yüksek Mahkemesi, 2003 yılında ülkedeki 17 özerk bölge arasındaki Bask’ın bağımsızlığı için silahlı mücadele yürüten ETA örgütüyle bağlantısı nedeniyle Batasuna adlı siyasi partiyi kapatmış, üyelerine siyaset yasağı getirmiş, tüm malvarlığına el koymuştu. Karar İspanya Anayasa Mahkemesi’nce de onanınca iç hukuk yollarını tüketen Batasuna soluğu AİHM’de almıştı.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni kollamakla yükümlü AİHM, Batasuna’nın başvurusu üzerine başlattığı incelemenin sonucunu 30 Haziran 2009 tarihli kararıyla duyurdu. AİHM oybirliğiyle aldığı kararla, İspanyol yargısının Batasuna’yı kapatmasını haklı bulmuştu.
İspanya yargısının, Batasuna’yı kapatmasının temel nedeni ETA’yla arasında organik bir ilişki bulunmasıydı. Partinin ETA’nın saldırılarını kınamayı reddetmesi, ETA üyesi hükümlü ve mahkumlardan ‘siyasi tutsak’ diye söz etmesi, yasadışı bazı güçlerle işbirliği içinde bulunması; ayrıca ETA’nın da yayımladığı bildirilerle Batasuna’nın izlediği politikaya destak çıkması kapatma kararının gerekçeleri arasındaydı.
Buna karşılık Batasuna, kapatılma kararının başta örgütlenme olmak üzere bir dizi hakkı ihlal ettiğini öne sürmüştü AİHM nezdinde. İspanya yargısının kararının demokratik bir toplumda bir gereklilik olarak görülemeyeceğini ve orantısallık ilkesiyle ters düştüğünü savunmuşlardı.
Batasuna’nın tüm bu iddialarının reddedildiği AİHM kararında şu noktalar öne çıkıyordu:
* Ulusal mahkemeler, ayrıntılı bir inceleme sonucunda söz konusu parti ile ETA arasında bağlantı bulunduğu kararına varmıştır.
* İspanya ’daki durum gereği söz konusu bağlantılar nesnel olarak demokrasiye tehdit olarak değerlendirilebilir.
* Kapatma kararı, ilgili yasayla uyumludur, meşru bir amaca hizmet etmektedir ve terörizmi savunmanın kınanmasını gerektiren uluslararası ortam bağlamında değerlendirilmeli.
* Söz konusu partinin eylem ve söylemleri demokratik toplum kavramının dışında ve İspanya demokrasisine yönelmiş birer tehdit.
* Kapatılma kararı, partinin terörist eylemler düzenleyen ETA örgütüyle bağlantıları göz önüne alındığında, tüm ağırlığıyla hissedilen bir toplumsal ihtiyacın sonucudur.
* Tüm bu nedenlerden ötürü verilen ceza, meşru amaçla (demokrasiyi koruma) uyumlu ve işlenen suçla orantılıdır.
Velhasıl AİHM, Batasuna’nın varlığını ve faaliyetlerini demokratik düzene tehdit olarak değerlendirmiş, bu yüzden de kapatılmalarını yerinde bulmuştu.
Kuvvetle muhtemel ki Anayasa Mahkemesi’nin DTP’yi kapatma kararı da AİHM’e götürülecek. Kılıç’ın söylediklerinden anlaşıldığı kadarıyla DTP’yi kapatma gerekçeleriyle, AİHM’in ‘Batasuna kararı’ndaki gerekçeler örtüşüyor. Ancak AİHM’in, ‘Batasuna kararı’nda olduğu gibi, DTP’nin söz ve eylemlerini demokrasiye yönelmiş bir tehdit, kapatılmasını da ‘meşru bir amaca hizmet eden acil bir toplumsal ihtiyaç’ olarak değerlendirip değerlendirmeyeceği soru işareti.